Dwunastogodzinna otwarta prezentacja performansów osób uczestniczących w II edycji Laboratorium percepcji
sob. 21.06. 2025, 10:00–22:00
Centrum Sztuk Performatywnych Instytutu Grotowskiego
Wstęp wolny
„12 hours of what?” to dwunastogodzinna prezentacja performansów dwudziestu osób uczestniczących w II edycji projektu „Laboratorium percepcji”, realizowanego przez Instytut im. Jerzego Grotowskiego. Za zakomponowanie tego nieprzerwanego performatywnego konglomeratu znaczeń, utkanych z obrazów i ruchu, odpowiedzialni będą BBB Johannes Deimling oraz Yann Marussich – uznani twórcy performansu, którzy w swojej praktyce zgłębiają strategie repetycji i intensywnej koncentracji ciała oraz umysłu. Ich doświadczenie stanowi fundament jakości tego wyjątkowego przedsięwzięcia. Podstawową kategorią tego działania jest czas – nie w znaczeniu linearnym, lecz jako materia podlegająca przekształceniom. W tym sensie „12 hours of what?” staje się eksperymentem z czasem, próbą jego zawieszenia lub spowolnienia poprzez powtarzalność gestów i rozciąganie chwil w nieskończoność. Jak pisał Henri Bergson w „Materii i pamięci” – „czas jest niepodzielną całością, która w każdej chwili objawia nowe jakości”. Performans – jako sztuka czasu – staje się w tym kontekście nie tylko procesem, lecz także laboratorium transformacji, w którym to, co linearne, zostaje zastąpione przez czas jakościowy (temps qualitatif). Odwołując się również do teorii Richarda Schechnera, możemy mówić o „czasie transformacyjnym” – jakości czasu, która przekracza linearną narrację i otwiera przestrzeń dla nowych wymiarów doświadczenia. Schechner wskazuje, że w performansie „czas jest formą, a nie medium” – staje się tworzywem, które artyści kształtują poprzez repetycję, powtarzalność, prowokując nieprzewidywalność. W „12 hours of what?” czas nie jest więc biernym tłem – to aktywny uczestnik działania, którego przekształcenie generuje znaczenie i stanowi wyzwanie dla percepcji widza. Współczesna kultura – oparta na nieustannej stymulacji i konsumpcji bodźców – marginalizuje nudę jako stan bezużyteczny i wstydliwy. Jednak, jak zauważa Josif Brodski w słynnym eseju „Pochwała nudy”, „nuda jest oknem na czas”. To doświadczenie ukazuje człowiekowi nie tyle pustkę świata, ile jego własną ograniczoność wobec nieskończoności istnienia. Brodski stwierdza: „Nuda to przestrzeń, w której możliwe jest oczyszczenie percepcji i powrót do autentycznego przeżywania świata”. W tym kontekście „12 hours of what?” staje się praktyczną ilustracją tej koncepcji – pozwala przejść od niepokoju wobec pustki do jej akceptacji, a w konsekwencji – do odkrycia nowych jakości zmysłowego i duchowego doświadczenia. Proces ten koresponduje z ideą „próżni jako potencjału” (void as potential), znaną z filozofii zen i obecną w praktykach artystów takich jak John Cage czy Tehching Hsieh. Cage w swojej estetyce ciszy i pustki twierdził, że „cisza jest pełna dźwięków, a próżnia – możliwości”. Podobnie w „12 hours of what?” – nuda, rozciągnięta w czasie, nie jest pustką, lecz przestrzenią otwartą na możliwość twórczego aktu. Kluczową kategorią tego performansu jest również pojęcie „statyki akcji” – pozornego paradoksu, w którym dynamika zostaje zamrożona, a gest zyskuje wymiar kontemplacyjny. Odwołując się do twierdzenia Lagrange’a o równowadze, można interpretować tę statykę jako stan, w którym suma prac sił aktywnych równa się zeru. W sztuce performansu to moment zawieszenia – działanie przestaje być ruchem, a staje się czystą obecnością. Taki stan, jak podkreśla Erika Fischer-Lichte w „Estetyce performatywności”, prowadzi do „przemiany percepcji” i otwiera przestrzeń dla intensywnego współdzielenia doświadczenia między performerem a widzem. Równowaga w tym sensie oznacza kompromis i uważność: współpracę performerów z przestrzenią oraz czujność na obecność innych osób współtworzących obraz. Interdyscyplinarne praktyki Fluxusu czy Black Market International dowodzą, że artystyczna kohabitacja jest możliwa, o ile każdy uczestnik potrafi zachować autonomiczną koncepcję artystyczną przy jednoczesnym otwarciu na proces kolektywny. Stan „obecności ponadczasowej”, w którym artysta i widz tracą poczucie linearnego upływu czasu, stanowi esencję doświadczenia „12 hours of what?”. To pojedynkowanie się z własnym ciałem – nie tylko jako narzędziem działania, lecz także jako archiwum czasu, nośnikiem emocji i zmęczenia. W tradycji sztuki performansu, od działań Gilberta & George’a po monumentalne foto–akcje Spencera Tunicka, ciało staje się zarówno medium, jak i „obrazem przeżywania”, łącząc artystę z widzem w przestrzeni wspólnego doświadczenia. Performans nie jest jedynie przedstawieniem – to żywa rzeźba, dokumentująca każdą chwilę i jej przemijanie.
„12 hours of what?” to nie tylko wydarzenie artystyczne – to eksperyment percepcyjny, który bada granice ciała, cierpliwości i uwagi, a zarazem staje się medytacją nad kondycją współczesnego człowieka w świecie nadmiaru bodźców. Jak pokazuje tradycja sztuki akcji – od „Nightsea Crossing” Abramović i Ulaya po „Time Piece” Tehchinga Hsieha – dopiero w akceptacji powtarzalności i nudy otwiera się możliwość prawdziwej kreacji. „12 hours of what?” jest więc manifestem odwagi: odwagi do zatrzymania się, do słuchania siebie, partnera i świata w bezruchu. Tam, gdzie umiera przymus działania, rodzi się autentyczna kreatywność, nie jako produkt, lecz jako proces otwarty, wieczny, wręcz odświętny.
Artur (Arti) Grabowski, kurator projektu
Osoby performujące: Aleksandra Ambroziak, Oleksii Bosenko, Michał Cygnar, Dawid Dzwonkowski, Kacper Janowski, Orestes Karkut, Ewa Kinas, Mila Kolaj, Dawid Konopka, Maja Paciejewska-Nowakowska, Wiktoria Paszkiewicz, Maria Pisera, Natalia (Nala) Skrzypczak, Julia Sosnowska, Maksymilian Stopa, Martyna Tamborska, Magdalena Tryba, Anna Yena, Oska Żuk
Artur (Arti) Grabowski (ur. 1977) jest polskim artystą interdyscyplinarnym. Zajmuje się malarstwem, sztuką performansu oraz sztuką wideo. Z teatrem związany jako reżyser i aktor. Jest absolwentem Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Na uczelni tej pracuje od 2004 roku, a na Wydziale Intermediów współtworzył pierwszą w Polsce dyplomującą Pracownię Sztuki Performance. Od 2018 pełni funkcję kierownika tejże pracowni na stanowisku profesora ASP, a od 2024 jest dyrektorem Szkoły Doktorskiej ASP w Krakowie. Zajmuje się również działalnością kuratorską i organizacją wydarzeń promujących sztukę performansu: pełnił funkcję kuratora artystycznego XIII edycji Międzynarodowego Festiwalu Sztuki „Interakcje” w Piotrkowie Trybunalskim, Dwubiegunowych Międzynarodowych Spotkań Performerów realizowanych w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie oraz programu performansu na Międzynarodowym Festiwalu Teatrów „A Part” w Katowicach. Obecnie jest kuratorem Międzyuczelnianego Przeglądu Performans „AKTOMAR” w Krakowie. Stale współpracuje z poznańskim teatrem Porywacze Ciał, Teatrem Cinema, krakowskim Teatrem KTO oraz Instytutem im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.
BBB Johannes Deimling (ur. 1969 w Andernach, Niemcy) jest multidyscyplinarnym artystą wizualnym, działającym na styku performansu, sztuki wideo, filmu artystycznego, rysunku, malarstwa i pedagogiki artystycznej. Od 1997 roku poświęca wiele uwagi badaniu i nauczaniu procesów związanych ze sztuką performansu. W 2008 roku zainicjował międzynarodowy projekt artystyczny i edukacyjny o nazwie PAS | Performance Art Studies, w którym pełni funkcję dyrektora artystycznego. W 2016 roku poślubił polską fotografkę Monikę Deimling, z którą łączy go bliska współpraca artystyczna. W swojej twórczości Johannes Deimling kreuje obrazy wykraczające poza zwykłą logikę, otwarte na metaforyczne i poetyckie interpretacje. Korzystając z artystycznej swobody, zarówno w sferze obrazu, jak i refleksji, artysta otwiera w swoich pracach przestrzeń do filozoficznych rozważań, równocześnie wpływając na możliwe perspektywy ich odbioru i percepcji. Deimling porusza szerokie spektrum aktualnych tematów, przywiązując dużą wagę do doświadczenia odbiorców, skłaniając ich do refleksji.
Performanse Deimlinga były prezentowane na arenie międzynarodowej m.in. na wydarzeniach takich jak: Accion! MAD (Madryt, Hiszpania), Interakcje (Piotrków Trybunalski, Polska), FADO (Toronto, Kanada), M:ST, festiwal sztuki performansu (Calgary, Kanada), Blauverschiebung (Lipsk, Niemcy), BONE (Berno, Szwajcaria), Biennale LAS BAS (Helsinki, Finlandia), Performance Art Oslo (Oslo, Norwegia), Live Action (Guangzhou, Chiny), PERNEO (Madryt, Hiszpania), LiveArt.dk (Kopenhaga, Dania), Venice International Performance Art Week (Wenecja, Włochy), PAB, Performance Art Bergen (Bergen, Norwegia), Cloud (Tirana, Albania), Live Action (Göteborg, Szwecja), Carbonarium (Kijów, Ukraina), Performance Crossings (Praga, Czechy), IMAF (Odžaci, Serbia), Festiwal Homar (Khorramabad, Iran), Stre!fen (Görlitz, Niemcy), Festiwal UP-ON (Chengdu, Chiny), Ephemera (Kopenhaga, Dania), Kontakt (Gorzów Wielkopolski, Polska), Starptelpa (Ryga, Łotwa), Acciones Al Margen (Bucaramanga, Kolumbia).
www.bbbjohannesdeimling.de
Yann Marussich (ur. 1966) jest w świecie performansu i tańca współczesnego postacią nietuzinkową – jego prace poruszają i niepokoją widzów, skłaniając ich do refleksji. Od 1989 Yann Marussich zaprezentował w wielu krajach świata około dwudziestu performansów i choreografii. W latach 1993–2000 pełnił funkcję dyrektora Théâtre de l’Usine w Genewie, czuwając nad programem tańca współczesnego, w którym na pierwszy plan wysuwały się nowe formy ekspresji. W 1993 roku założył ADC-Studio (Maison des Arts du Grütli) w Genewie. Był jego kierownikiem artystycznym w latach 1993–1998. W sezonie 2010–2011 współpracował jako artysta z Théâtre du Grütli w Genewie. Od 2000 roku Yann Marussich skupia się na sztuce performansu. W 2001 roku przygotował choreografię do performansu „Bleu Provisoire” – była to pierwsza praca artysty, w której pozostawał w całkowitym bezruchu. Od tego czasu koncentruje się na introspekcji i kontroli bezruchu oraz działaniach, w których ciało performera staje się obiektem interwencji widzów, w tym agresji: „Autoportrait dans une fourmilière” (2003), „Morsures” (2004), „Traversée” (2004), „Blessure” (2005), „Soif” (2005), „Verre de nuit” (2006), „Nuit de verre” (2007), „Bleu Remix” (2007), „Ex-pression” (2009), „Bain Brisé” (2010), „L’oeuf et le serpent” (2011), „L’Arbre aux clous” (2011), „Glassed” (2011), „Hyphos” (2012), „Crash” (2012), „Rideau!”(2014), „Blanc et la Chaise” (2015), „Agokwa” (2016), „Frictions 1,2,3” (2016), „Impression corps” (2018). W listopadzie 2017 roku zaprezentował performans „12 minutes et 34 secondes pour battre la brèche” w Théâtre du Galpon w Genewie, inicjując cykl prac z betonem, m.in.: „Le Festin du béton” (grudzień 2017, La Gravière, Genewa), „El Cubo” (2019, w ramach rezydencji w Montevideo, Urugwaj) oraz „Le toucher” (2020, le Grütli, Genewa). W trakcie tych performansów artysta był częściowo zalewany betonem. W tym samym okresie Yann Marussich stworzył projekt zatytułowany „L’Homme-Béton”, łączący w sobie performans, performans wideo, tekst i rysunek. Marussich zajmuje się również pisaniem, grafiką i rysunkiem. Jest autorem kilku publikacji, m.in. „Notes d’inemploi (de la performance)” (2012), „Experience of immobility” (2015), „Le festin du béton” (2017) oraz „Poèmes passés à la bétonneuse” (2018). Od 2018 roku eksperymentuje, tworząc wideo-performanse. Równolegle do działalności artystycznej Yann Marussich regularnie prowadzi warsztaty i konferencje. W lutym 2017 roku został zaproszony do Namur, aby wygłosić wykład na temat bezruchu w ramach cyklu Ted Talk. W grudniu 2015 roku w Le Commun w Genewie odbyła się performatywna wystawa prac artysty pt. „Experience of Immobility: 20 Years of Performance Acts”, a w 2018 roku w Lieu Unique w Nantes miała miejsce retrospektywa jego twórczości. Od 2011 roku Yann Marussich otrzymuje wsparcie finansowe od władz miasta Genewy. Artysta jest laureatem nagrody Ars Electronica w kategorii „sztuka hybrydowa” za performans „Bleu Remix” (2008), nagrody ośrodka CERN pod Genewą (2019) oraz Szwajcarskiej Nagrody w Dziedzinie Sztuk Performatywnych za całokształt twórczości (2022). W grudniu 2023 roku w Le Commun w Genewie odbyła się duża wystawa twórczości artysty „Le sucre n’est pas une récompense ”, której tematyka oscylowała wokół zagadnień związanych z konsumpcją cukru. Projekt, który miał charakter artystyczno-partycypacyjny, był wyrazem krytycznej refleksji nad kwestiami nadmiernego spożycia cukru, działań grup lobbingowych i ich wpływu na społeczeństwo. Zapraszając innych artystów do współpracy, artysta tworzy przestrzeń do dialogu, który zarówno bawi, jak i daje do myślenia. Od 2021 roku Yann Marussich kontynuuje eksplorację tematów związanych z człowiekiem i społeczeństwem, m.in. współpracując z performerem o ograniczonej sprawności ruchowej Kamilem Guenatrim (Francja) i pracując z grupą osób po amputacjach w ramach projektu Missing Body (Mozambik). Na maj 2025 roku zaplanowano premierę duetu artysty z Heleną, ofiarą miny przeciwpiechotnej, „Corps manquant”, która odbędzie się w La Comédie de Genève.
https://yannmarussich.ch/bio.php
