Jerzy Grotowski – polski reżyser. W 25. rocznicę śmierci artysty

Spotkanie z Dariuszem Kosińskim i Wandą Świątkowską poświęcone ich książce „Il teatro sconosciuto di Jerzy Grotowski. Le rappresentazioni al Teatro delle 13 File”

Prowadzenie: Gerardo Guccini (Bolonia), Gabriele Sofia (Rzym), Oliviero Ponte di Pino (Mediolan)

śr.–pt. 12–14.06, 18.00

DAMSLab Uniwersytetu Bolońskiego, Aula Cruciani (via Barberia 4, Bolonia)

Instytut Polski w Rzymie (via Vittoria Colonna 1, Rzym)

Spazio Bolzano29 (via Bolzano 29/A, Mediolan)

Czas trwania: ok. 90 min
W językach polskim i włoskim

Wstęp wolny

Jerzy Grotowski – polski reżyser. W 25. rocznicę śmierci artysty
okładka książki „Il teatro sconosciuto di Jerzy Grotowski. Le rappresentazioni al Teatro delle 13 File”

Jerzy Grotowski zasłynął jako teoretyk i praktyk teatru ubogiego, odważny eksperymentator, który przepisywał na scenie klasyków nowoczesnego teatru (od Szekspira i Marlowe’a po Cocteau i Majakowskiego). Jego pierwsze doświadczenia na tym polu przypadają na lata 1959–1964, czyli na okres działalności Teatru 13 Rzędów w Opolu, któremu poświęcona jest książka Dariusza Kosińskiego i Wandy Świątkowskiej „Il teatro sconosciuto di Jerzy Grotowski. Le rappresentazioni al Teatro delle 13 File”. Autorzy, korzystając ze źródeł archiwalnych, odtwarzają i analizują wczesne przedstawienia, praktycznie nieznane poza granicami Polski. Zaczynają od „Orfeusza” według Jeana Cocteau, by skończyć na „Studium o Hamlecie” według Williama Shakespeare’a i Stanisława Wyspiańskiego. 

Publikacja powstała na podstawie trzech tomów zredagowanych przez Monikę Blige i wydanych przez Instytut im. Jerzego Grotowskiego w latach 2015–2018: „Grotowski. Profanacje” i „Farsy-misteria. Przedstawienia Jerzego Grotowskiego w Teatrze 13 Rzędów (1959–1960)” Dariusza Kosińskiego oraz „Hamleci Jerzego Grotowskiego” Wandy Świątkowskiej. 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

Partnerzy projektu: Instytut Kultury Polskiej w Rzymie, Cue Press, Associazione Culturale Ateatro ETS e Spazio Bolzano29 w ramach projektu „Teatro e ricerca 2024”, DAMSLab Uniwersytetu Bolońskiego

 

Fot. Maciej Zakrzewski

Dariusz Kosiński jest profesorem Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, od roku 2019 w Instytucie Glottodydaktyki Polonistycznej. Jest uczniem prof. Jana Michalika, pod którego opieką napisał pierwsze prace dotyczące historii i teorii sztuki aktorskiej XIX wieku. Główny nurt jego badań stanowi polska tradycja teatralna i performatywna („Polski teatr przemiany”, Wrocław 2007; „Teatra polskie. Historie”, Warszawa 2010 – nagroda Znaku Hestii im. ks. prof. Józefa Tischnera 2011, Nagroda Naukowa im. Jerzego Giedroycia 2012; przekłady: niemiecki, chiński, rosyjski, angielski). Podejmował też prace związane z poszczególnymi twórcami tej tradycji: Juliuszem Osterwą, Stanisławem Wyspiańskim, a przede wszystkim Jerzym Grotowskim. Jest autorem popularnej biografii artysty „Grotowski. Przewodnik” (Wrocław 2009), wydał dwie monografie poświęcone jego wczesnym przedstawieniom („Grotowski. Profanacje”, Wrocław 2015; „Farsy-misteria. Przedstawienia Jerzego Grotowskiego w Teatrze 13 Rzędów (1959–1960)”, Wrocław 2018). W latach 2010–2013 był dyrektorem programowym Instytutu im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Należał do zespołu redakcyjnego „Tekstów zebranych” Grotowskiego (Wrocław – Warszawa 2012). Założył portal grotowski.net oraz pismo „Performer”, którego redaktorem naczelnym jest do dziś. Badania nad polską tradycją performatywną łączy z analizami współczesnych przedstawień i dramatów społecznych („Teatra polskie. Rok katastrofy”, Warszawa 2012). Był współzałożycielem i przez kilkanaście lat pracownikiem Katedry Performatyki na Wydziale Polonistyki UJ („Performatyka. W(y)prowadzenia”, Kraków 2016). W latach 2014–2018 był zastępcą dyrektora Instytutu Teatralnego Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. Stworzył projekt badań nad awangardą teatralną Europy Środkowo-Wschodniej „Odzyskana Awangarda”. W latach 2017–2020 kierował projektem badawczym „Zmiana ustawienia. Polska scenografia teatralna i społeczna XX i XXI wieku”. Od 2016 stale współpracuje jako krytyk teatralny z „Tygodnikiem Powszechnym”. Od roku 2014 wraz z prof. Wojciechem Dudzikiem jest redaktorem naczelnym internetowej Encyklopedii Teatru Polskiego. Od 2016 stale współpracuje jako krytyk teatralny z „Tygodnikiem Powszechnym”. W roku 2020 założył z Katarzyną Woźniak „żywosłowie. wydawnictwo”, którego jest dyrektorem programowym i redaktorem. Ostatnią jego książką jest „Teatr, który nadchodzi?” (Gdańsk 2023).

fot. Piotr ŚwiątkowskiWanda Świątkowska pracuje w Katedrze Teatru i Dramatu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Interesuje się recepcją dramatów Williama Szekspira, ze szczególnym naciskiem na znaczenie „Hamleta” w kulturze polskiej – wydała na ten temat trzy monografie: „Hamlet.pl. Myślenie «Hamletem» w powojennej kulturze polskiej” (Kraków 2019), „Hamleci Jerzego Grotowskiego” (Wrocław 2016) i „Książę. Hamlet Juliusza Osterwy” (Kraków 2009). Zajmuje się historią Reduty i edycją krytyczną pism Juliusza Osterwy oraz materiałów źródłowych o Reducie w serii  „Reducie na stulecie” (opracowała „Dzienniki wypraw 1938–1939” Juliusza Osterwy, antologię „Reduta. Źródła i komentarze”, współredagowała publikację pokonferencyjną „Reducie na stulecie. Studia i rozpoznania”). Jej zainteresowania naukowe obejmują również działalność Teatru Laboratorium i Jerzego Grotowskiego (ostatnio z Dariuszem Kosińskim wydała „The Unknown Theatre of Jerzy Grotowski: Performances at the Theatre of 13 Rows 1959–1964”) oraz wykorzystanie narzędzi performatyki w badaniach nad teatrem i dramatem. Jest współautorką „Od dekoracji do konstrukcji” – pierwszego tomu dziejów scenografii polskiej przygotowanego w ramach projektu „Zmiana ustawienia. Polska scenografia teatralna i społeczna XX i XXI wieku”. Publikowała artykuły i recenzje w „Didaskaliach”, „Pamiętniku Teatralnym”, „Teatrze”, „Dialogu”, „Kontekstach”, „Monitorze”. Od 2011 roku pracuje w redakcji czasopisma „Performer”. Członkini Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych.

Gerardo Guccini jest profesorem Uniwersytetu Bolońskiego. W latach 1981–1990 współpracował z Międzynarodową Szkołą Antropologii Teatru Eugenia Barby, w latach 1989–1993 był członkiem redakcji czasopisma „Teatro e Storia”. Od 1989 roku jest związany z Uniwersytetem Bolońskim, najpierw z CIMES i La Soffitta, a od 2000 roku jako profesor historii teatru. Jako dramaturg współpracował m.in. z Markiem Paolinim i Gabrielem Vacisem przy spektaklu „Opowieści o Vajont”. W 1995 roku razem z Claudiem Meldolesim założył półrocznik „Prove di Drammaturgia. Rivista di inchieste teatrali”. Kierował licznymi projektami z zakresu dramaturgii i historii teatru. 

Gabriele Sofia wykłada sztuki performatywne w DAMS na Uniwersytecie Roma Tre. Wcześniej pracował na Université Paul Valéry Montpellier 3 (2013–2016) i Université Grenoble Alpes (2016–2022). W 2019 roku uzyskał dyplom na Université Sorbonne Nouvelle. Od 2014 roku jest członkiem rady redakcyjnej czasopisma „Teatro e Storia”. W swoich badaniach koncentruje się na związkach teatru z kognitywistyką, historii aktorów i aktorek oraz mistrzach reżyserii XX wieku. Koordynował pięć tomów zbiorczych i opublikował monografie Le acrobazie dello spettatore. Dal teatro alle neuroscienze e ritorno” (Rzym, Bulzoni, 2013) oraz „L’arte di Giovanni Grasso e le rivoluzioni teatrali di Craig e Mejerchol’d” (Rzym, Bulzoni, 2019).

Oliviero Ponte di Pino jest krytykiem teatralnym, autorem licznych publikacji poświęconych instytucjom teatralnym, od ponad czterdziestu lat związany z włoskim rynkiem wydawniczym (od 2012 roku koordynuje program BookcityMilano). W 2001 roku uruchomił stronę ateatro.it, poświęconą aktualnością życia teatralnego, a w 2016 witrynę trovafestival.com (razem z Giulią Alonzo). Prowadzi audycję Piazza Verdi w Rai Radio 3. Wykłada historię teatru na Akademii Sztuk Pięknych Di Brera w Mediolanie. 

Dariusz Kosiński, Wanda Świątkowska: „Il teatro sconosciuto di Jerzy Grotowski. Le rappresentazioni al Teatro delle 13 File”, przeł. Katarzyna Woźniak-Shukur, red. Laura Pillon, Imola, Cue Press, Mediolan 2023

 

Publikacja dofinansowana przez Instytut Książki w ramach programu ©POLAND Translation Program

05_Logo MKiDN_kolor_biale_tlo_CMYK-01 (1) (1) Cuepress logo

ateatro_1200 (1)          IP Roma logo