Utopia

Dyptyk Moniki Wachowicz i Jarosława Freta

Utopia
Fot. Tobiasz Papuczys

Szeol
„Szeol” – seans teatralny, lamentacja dla umarłych i nieumarłych, urodzonych i nieurodzonych. To zstępowanie po cienkiej linii oddechu, głosu, dźwięku na samo dno ciszy, która jak mityczny Szeol zakrywa, zamyka, stając się zasłoną, przez którą nie może przebić się żadne uczucie, żaden obraz. Jedyną siłą, która może uratować zstępujących do Szeolu, jest Miłość. Zstępowaniu towarzyszy muzyka, a raczej jej niezwykła gęstość – jakby nasze ciała były „tylko” dźwiękiem czy też instrumentem i zarazem ścieżką w głąb, bez dna.

„Szeol” to opowieść o pragnieniu i gotowości do życia pełnego i rozwibrowanego jak oddychanie ogniem.

„Szeol” powstał z inspiracji i fascynacji III symfonią zwaną „Symfonią pieśni żałosnych” Henryka Góreckiego. Rozbrzmiewa w nim też „Kwartet na koniec czasu” Oliviera Messiaena oraz „Miserrere” Gregorgia Allegriego. Nad wszystkim jednak góruje głos trąbki – kreśląc i przecinając zenit i nadir dźwięku.


Okruchy
Żyję, doświadczam, staję się, jestem – wyrażam siebie poprzez działanie, ruch – więc tworzę „miejsce spotkania” – intymny teatr, performans, instalację.

[…]

Przynosząc „Okruchy”, pragnę mówić językiem ciała i emocji, na którego powierzchni ujrzymy: Ulotność chwil, tumany pyłu Miłości, wiecznego Samospalania, Zaskoczenia, Ewolucji, Cierpienia, Relacji, „Zgrabnej udręki” czy jednak przede wszystkim Walki, o której pragnę mówić najgłośniej. Dlaczego?

ŻYCIE/WALKA – KOBIETA/ONA

To ONA, pozostając zamkniętą za drutem więziennych murów lub w domach, gdzie okna i drzwi pozostają zatrzaśnięte, a w których żywi stają się nieżywi, choć jeszcze nieumarli, wyszła jesienną porą na ulice, trzymając transparenty z hasłem „wolność” i nie można jej już zatrzymać, zawrócić.

To ONA krzyczała i krzyczy ustami kobiet, mężczyzn i ich dzieci, kiedy ja nie byłam w stanie otworzyć ust i maszerowałam z drżącym, momentami nawet sparaliżowanym ciałem, choć gotowym do walki obok pozostałych maszerujących oraz wraz z nimi.

Zawsze pragnęłam zmierzyć się z ideą działania niezapośredniczonego, bezpośredniego, wnikającego „dożylnie” jak zastrzyk lub ukąszenie.

W mojej pracy na scenie zawsze myślałam/działałam jako ONA.

Teraz ONA, córka, siostra, kochanka, matka jest ciałem, świątynią, jest niezniszczalna, jedyna i jest dla, do końca świata.


Utopia. Dyptyk
„Szeol” oraz „Okruchy” tworzą kontrapunktyczne dopełnienie. Nie roszczą sobie prawa do bycia zamkniętą całością. „Szeol” przynosi rozwibrowanie – obraz świata, który należy wyciszyć. Temu właśnie wyciszeniu służą „Okruchy”, druga część dyptyku.

Fot. Jakub KabusMonika Wachowicz jest aktorką, pedagożką, prowadzi autorskie Studio Ciała i Emocji w Katowicach. Ukończyła filozofię na Uniwersytecie Śląskim na Wydziale Nauk Społecznych oraz Lart Studio w Krakowie – Wydział Aktorski (2003–2004).
W latach 1998–2002 związana była z będzińskim Teatrem Treści Przenośnych, występowała również w spektaklach katowickiego Teatru Cogitatur (2004). W roku 2009 założyła Kobiecą Grupę Teatralną KoME (wraz z aktorkami Karoliną Pietrzykowską z Krakowa i Ewą Balzer z Berlina), z którą przebywała na kilkumiesięcznej rezydencji w teatrze Cantabile 2 w Danii, biorąc udział w międzynarodowym projekcie „DNA” (przy wsparciu finansowym Ministerstwa Kultury Danii). Od roku 2004 jest związana z Teatrem A Part w Katowicach, którego dyrektorem i reżyserem jest Marcin Herich. Od roku 2007 współorganizuje Międzynarodowy Festiwal Teatrów Sztuk Performatywnych A PART w Katowicach oraz prowadzi Studio Aktorskie A PART (2016–2023).
Otrzymała Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2011) oraz Stypendium Marszałka Województwa Śląskiego w dziedzinie kultury (2011, 2014, 2020).
Koordynowała międzynarodowy projekt „Ostatnie Dni Ludzkości” w Katowicach podczas Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Performatywnych A Part – Local Project Manager (2019).
W 2019 roku została prezeską Fundacji Sztuka dla Życia im. Marty Paradeckiej. Współpracuje z Jarosławem Fretem, twórcą Teatru ZAR (od 2021). Od czerwca 2021 jest kuratorką projektu „Szczeliny. Kobiety w sztukach performatywnych”, a w październiku tego roku rozpoczęła współpracę z Akademią Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, filią we Wrocławiu. W roku 2021 wspólnie z Jarosławem Fretem przygotowała seans teatralny „Szeol | שְׁאוֹל “ (premiera grudzień 2021). Jesienią 2022 zrealizowała performans/instalację „Kairos/καιρός” we współpracy z Jarosławem Fretem oraz fotografką Joanną Nowicką (premiera grudzień 2022). Obecnie, w ramach Studia WACHOWICZ/FRET pracuje nas spektaklem „S I E D E M” (premiera grudzień 2023).

Więcej informacji:
www.wachowicz.studio
www.apart.art.pl
www.sztukadlazycia.pl

Fot. Natalia KapsaJarosław Fret to założyciel i lider Teatru ZAR, reżyser, aktor, dyrektor Instytutu Grotowskiego. Pełnił funkcję przewodniczącego Rady Kuratorów i kuratora ds. teatru Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. W latach 1999–2002 zrealizował szereg wypraw do Gruzji, Armenii i Iranu, prowadząc poszukiwania w obrębie najstarszych form muzyki chrześcijańskich kościołów wschodnich. W kolejnych latach wspólnie z członkami Teatru ZAR organizował wyprawy badawcze na grecką górę Atos, Sardynię i Korsykę, do Armenii, Turcji i Izraela. Reżyser pięciu spektakli zespołu. Tryptyk „Ewangelie dzieciństwa” był pokazywany m.in. w Chicago, Los Angeles, San Francisco, Atenach, Belgradzie, Edynburgu, Florencji, Madrycie, Paryżu, Sybinie oraz Kairze, Nowym Delhi i Seulu. W 2013 roku ukończył pracę nad spektaklem „Armine, Sister, dedykowanym historii, kulturze i ludobójstwu Ormian, do którego oprócz reżyserii opracował oryginalną dramaturgię muzyczną i specjalną architekturę. W 2016 roku zrealizował spektakl „Medee. O przekraczaniu” z udziałem śpiewaczek z Kairu, Teheranu i Stambułu. Wykłada i prowadzi warsztaty w Polsce i za granicą, był wykładowcą m.in. w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie Filii we Wrocławiu. Uhonorowany przyznawanym przez magazyn „Los Angeles Times” tytułem Best New Music Theater (2009) i Wrocławską Nagrodą Teatralną za tryptyk „Ewangelie dzieciństwa” (2010). Spektakl „Cesarskie cięcie. Próby o samobójstwie” w jego reżyserii zdobył Total Theatre Award w kategorii Physical/Visual Theatre oraz Herald Angel Award podczas Festiwalu Fringe w Edynburgu w 2012 roku. Pomysłodawca i koordynator licznych projektów realizowanych w Polsce i za granicą w ramach działalności Instytutu Grotowskiego, m.in. Roku Grotowskiego UNESCO 2009, programu „Masters in Residence”, Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Świat miejscem prawdy”, a także Olimpiady Teatralnej Wrocław 2016. Dzięki jego staraniom w 2010 roku została otwarta nowa siedziba Instytutu Grotowskiego, Studio Na Grobli, a w 2019 roku Centrum Sztuk Performatywnych.

Realizatorzy „Szeolu”

Koncept: Monika Wachowicz i Jarosław Fret
Ruch sceniczny, kostiumy, teksty i wykonanie: Monika Wachowicz
Opracowanie muzyczne fragmentów jazzowych: Marcin „Cozer” Markiewicz
Wykonanie „Kwartetu na koniec czasu” Oliviera Messiaena: Jan Skopowski, Kamil Grabowski
Scenografia wykonana przez zespół Instytutu Grotowskiego pod kierownictwem Piotra Jacyka
Produkcja: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, TEATROGRANTY 2021, Katowice Miasto Ogrodów
Premiera: 3 grudnia 2021, Instytut im. Jerzego Grotowskiego (Wrocław), 8 grudnia 2021, Teatr Śląski (Katowice)
Czas trwania: 75 min

Projekt finansowany przez: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu oraz TEATROGRANTY 2021, Katowice Miasto Ogrodów.

Premierowe spektakle były prezentowane w ramach projektu „Szczeliny” organizowanego przez Instytut im. Jerzego Grotowskiego.


Realizatorzy „Okruchów”

Pomysł, wykonanie oraz instalacja: Monika Wachowicz
Współpraca: Jarosław Fret
Muzyka: Fryderyk Chopin, „Ballada g-moll op. 23”, fragment utworu zespołu Murcof w aranżacji Mirosława Matyasika oraz biały szum – dźwięki z wnętrza macicy
Montaż tekstu: Marcin „Cozer” Markiewicz
Premiera: 12 marca 2021, Galeria Teatru Korez w Katowicach
Czas trwania: ok. 45 min

Performans z partyturą ruchowo-tekstową zrozumiały ponad językami.


Premiera „Utopii”: 20 czerwca 2022, Instytut im. Jerzego Grotowskiego (Wrocław)
Czas trwania „Utopii”: ok. 130 minut (z przerwą)

pon. 20.06.2022, 19.00
 

Pierwsza część spektaklu odbędzie się w Studiu Na Grobli, druga – na zewnątrz budynku.

Jeśli są Państwo osobami ze specjalnymi potrzebami i planują wziąć udział w wydarzeniu, prosimy o kontakt mejlowy lub telefoniczny minimum 3 dni wcześniej: sekretariat@grotowski-institute.pl, 71 34 45 320. Taka informacja pozwoli nam wdrożyć rozwiązania, które sprawią, że wydarzenie będzie dla Państwa dostępne.

Zrealizowano w ramach przygotowań do prezentacji w Europejskim Ośrodku Kultury w Delfach (European Cultural Centre of Delphi)

Galeria zdjęć