Aktualnie jesteś: Konferencje

Praktyki teatralne Wsiewołoda Meyerholda

Konferencja międzynarodowa

3–5/10/2013 {czwartek–sobota}
Sala Teatru Laboratorium, Rynek-Ratusz 27
Konferencja będzie tłumaczona symultanicznie na języki: polski, rosyjski i angielski

Wstęp wolny

Meyerhold to pomieszanie geniuszu twórczego i ludzkiej podstępności. To niezliczone cierpienia tych, którzy jak ja kochali go bezgranicznie. I niezliczone chwile zachwytu, kiedy mogliśmy śledzić magię twórczego procesu tego wyjątkowego w swoim rodzaju czarodzieja sceny.
Siergiej Eisenstein

Buntowniczy uczeń Stanisławskiego, genialny aktor i reżyser, twórca biomechaniki teatralnej i propagator fizycznego treningu aktorskiego, największy rewolucjonista inscenizacji, prekursor koncepcji muzycznej konstrukcji przedstawienia, pierwszy „autor przedstawienia teatralnego”, nauczyciel Eisensteina, odkrywca Szostakowicza. Wsiewołod Emiljewicz Meyerhold (1874–1940) jest powszechnie uznawany za jednego z najważniejszych i najbardziej wpływowych artystów teatru XX wieku. Jego propozycje były podejmowane i twórczo rozwijane przez takich mistrzów jak: Jerzy Grotowski, Eugenio Barba, Robert Wilson czy Tadeusz Kantor. Do dziś Meyerhold, zwłaszcza jako twórca biomechanicznego treningu aktorskiego i oryginalnych metod reżyserskich, jest żywą inspiracją dla artystów. Jednocześnie wciąż pozostaje on jednym z najsłabiej znanych w Polsce twórców Wielkiej Reformy Teatralnej.

Na początku XXI wieku chcemy na nowo, z dzisiejszej perspektywy, mając za sobą doświadczenia przemian w teatrze drugiej połowy XX wieku, spojrzeć na dokonania Meyerholda i zapytać o jego miejsce w teatrze współczesnym. W tym celu Instytut im. Jerzego Grotowskiego podjął się organizacji pierwszej w Polsce konferencji poświęconej teatralnemu dorobkowi Wsiewołoda Emiljewicza Meyerholda, skupiającej największych specjalistów z Polski, Rosji, Europy Zachodniej i USA.

Chcemy odnowić zainteresowanie Meyerholdem i uczynić jego dorobek, zwłaszcza propozycje dotyczące pracy z aktorem, tematem bieżącej refleksji teatrologicznej. Dlatego wystąpienia uczestników konferencji przedstawią dokonania artysty we współczesnym kontekście; dlatego też konferencja wzbogacona jest o program imprez towarzyszących skonstruowany tak, by zetknięcie własnego doświadczenia praktycznego i odbiorczego publiczności z refleksją naukową było punktem wyjścia do inspirujących dyskusji.

 

Program

3/10/2013 {czwartek}

10:00–13:30 | Sala Teatru Laboratorium
Otwarcie konferencji

Béatrice Picon-Vallin (Centre national de la recherche scientifique): Meyerhold: ku aktorowi ery naukowej i teorii podwójnej referencji

Nikołaj Piesoczynski (Sankt-Petersburskaja gosudarstwiennaja akademija tieatralnogo iskusstwa): Metoda aktorska w Teatrze Meyerholda. Technologia jako filozofia

Wadim Szczerbakow (Gosudarstwiennyj institut iskusstwoznanija): Plastyczne ucieleśnienie paradoksu

Dyskusja

15:30–18:00 | Sala Teatru Laboratorium

Natalia Makierowa (Muziej-Kwartira W.E. Meyerholda): Aktor w scenograficznej przestrzeni spektakli Meyerholda
Nadieżda Tarszis (Sankt-Petersburskaja gosudarstwiennaja akademija tieatralnogo iskusstwa): Od „muzycznego realizmu” Meyerholda do współczesnych teatralnych ścieżek dźwiękowych

Dyskusja

19:00 | PWST, ul. Braniborska 59

Spotkanie z Aleksiejem Lewińskim, prowadzenie Jonathan Pitches (University of Leeds)

Pokaz pracy uczestników warsztatów biomechaniki

4/10/2013 {piątek}

10:00–13:30 | Sala Teatru Laboratorium

Maria Shevtsova (Goldsmiths, University of London):  Meyerholdowski wymiar prac współczesnych reżyserów

Jörg Bochow (Akademie für Darstellende Kunst Baden-Württemberg): Meyerhold i teatr współczesny. Refleksja krytyczna

Katarzyna Osińska (Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk): Od biomechaniki do bio-obiektów: aktor u Wsiewołoda Meyerholda i Tadeusza Kantora

Dyskusja

15:30–18:00 | Sala Teatru Laboratorium

Małgorzata Jabłońska (Uniwersytet Jagielloński): Biomechanika Meyerholda – trening aktorski oparty na paradygmacie przygotowanego doświadczenia

Philip Brehse (Open Space Performunion): Opowieść o doświadczeniu biomechaniki – od rekonstrukcji Living Theatre do własnej twórczości scenicznej

Dyskusja

19:00 | PWST, ul. Braniborska 59

Spotkanie z Giennadijem Bogdanowem, prowadzenie Jonathan Pitches (University of Leeds)

Pokaz pracy uczestników warsztatów biomechaniki

5/10 {sobota}

10:00–13:30 Sala Teatru Laboratorium

Janne Risum (Aarhus Universitet): Aktorki w męskich rolach w spektaklach Meyerholda

Fausto Malcovati (Università degli Studi di Milano): Meyerhold i Wydział Teatralny Ludowego Komisariatu Oświaty (TEO Narkomprosu) (1918–1920)

Olga Kupcowa (Wsjerossijskij gosudarstwiennyj uniwersitet kinematografii im. S.A. Gierasimowa): Odkrycie Puszkina: dramaturgia Puszkina w pedagogice teatralnej Meyerholda drugiej i trzeciej dekady XX wieku

Dyskusja

Zamknięcie konferencji

 

Koordynacja: Dariusz Kosiński: kosinski@grotowski-institute.art.pl
Małgorzata Jabłońska: malgorzata@grotowski-institute.art.pl

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Jörg Bochow – dyrektor artystyczny i główny dramaturg Deutsches Schauspielhaus Hamburg, przewodniczący Wydziału Dramaturgii Akademii Sztuk Performatywnych Badenii-Wirtembergii w Ludwigsburgu. W latach 1994–2000 był wykładowcą na Wydziale Teatrologii Uniwersytetu Humboldta w Berlinie. Autor pracy doktorskiej poświęconej kinu rosyjskiemu Vom Gottmenschtum zum Neuen Menschen. Subjekt und Religiosität im russischen Film der Zwanziger Jahre (1997) oraz książki Das Theater Meyerholds und die Biomechanik (1997, 2010). W latach 2000–2005 jako profesor na Uniwersytecie w Toronto prowadził kursy historii i teorii teatru w ramach programu University College Drama (w roku 2004 na stanowisku dyrektora) oraz kursy teorii literatury dla Centrum Komparatystyki Literackiej.

Giennadij Bogdanow – aktor, absolwent Rosyjskiej Akademii Sztuki Teatralnej (GITIS). W latach 1972–1992 był członkiem zespołu Teatru Satyry w Moskwie, gdzie uczęszczał na zajęcia teatralnej biomechaniki Meyerholda pod kierunkiem Nikołaja Gieorgiewicza Kustowa, aktora i instruktora biomechaniki teatralnej w Teatrze Meyerholda do 1938 roku. Po śmierci swojego nauczyciela zdecydował się poświęcić rozpowszechnieniu systemu Meyerholda. Od 1992 roku zaczął wykładać, a od 1993 objął kierownictwo Międzynarodowej Szkoły Teatralnej Biomechaniki przy GITIS. Od 1990 roku propaguje biomechanikę na uniwersytetach i w centrach dydaktycznych na całym świecie. Jest jednym z nauczycieli Międzynarodowej Szkoły Antropologii Teatru (ISTA) kierowanej przez Eugenia Barbę. Reżyserował w teatrach Włoch, Niemiec, USA, Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji. W 2004 roku założył Międzynarodowe Centrum Nauczania Biomechaniki Teatralnej w Perugii (Centro Internazionale Studi di Biomeccanica Teatrale).

Philip Brehse – aktor, reżyser, muzyk, performer, współzałożyciel Open Space Performunion w Berlinie. Ukończył studia aktorskie w Ithaca College w Nowym Jorku. Jego fascynacja biomechaniką Meyerholda rozpoczęła się dzięki współpracy z Carlem Altomare, Mary Krapf i The Alchemical Theatre Laboratory w Nowym Jorku i Europie. W późnych latach osiemdziesiątych współpracował z Living Theatre Judith Maliny i Hanona Reznikova. Od 1991 roku, żyjąc i pracując w zjednoczonym Berlinie, pogłębiał swoje badania nad Meyerholdem i praktyczny trening biomechaniki. Ukończył jego klasę mistrzowską Giennaija Bogdanowa podczas Expo w Hanowerze. Reżyserował oraz uczył biomechaniki i aktorstwa w Athanor Akademie w Burghausen, Neue Schauspielschule w Norymberdze, a także w Teatro Cinque w Mediolanie, gdzie miał możliwość regularnej pracy ze studentami do momentu osiągnięcia przez nich biegłości w stosowaniu biomechaniki jako faktycznej praktyki scenicznej. Specjalizuje się w wykorzystywaniu podejścia biomechanicznego w performance art i choreografii. Kurator International Performance Festival CUT w Berlinie.

Więcej: berlinbrehse@gmx.de

Fot. Izabella GórskaMałgorzata Jabłońska jest teatrologiem, pracuje nad metodologią opisu dramaturgii ciała w spektaklu teatralnym, zajmuje się historią i problematyką treningu aktorskiego oraz opartymi na działaniach cielesnych strategiami niewerbalnej komunikacji w teatrze i życiu społecznym. Na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego przygotowuje rozprawę doktorską: Ku dramaturgii ciała. Wpływ biomechaniki Wsiewołoda Emiliewicza Meyerholda na koncepcje treningu aktorskiego w teatrze europejskim XX wieku. Była organizatorką pierwszej w Polsce międzynarodowej konferencji poświęconej twórczości Wsiewołoda Meyerholda „Praktyki teatralne Wsiewołoda Meyerholda” organizowanej w Instytucie Grotowskiego we Wrocławiu w 2013 roku. Opublikowała m.in. opracowania: Ciało gardzienickie. Uwagi o biologii i komunikacji cielesnej w praktykach teatralnych OPT „Gardzienice” w Lekturach dramatyczności. Esejach z dramatologii (2010), Przewodnik: Meyerhold wDidaskaliach”. Od 2004 roku jest człon­kiem Stowarzyszenia Teatralnego CHOREA. Jest współautorką książki Trening fizyczny aktora. Od działań indywidualnych do zespołu (2015). Od 2007 roku prowadzi autorskie warsztaty oparte na metodzie practice as research m.in. na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Współpracowała z Teatrem Próg i Studiem Matejka. Obecnie pracuje jako koordynator projektów badawczych i naukowych w Instytucie Grotowskiego.

Olga Kupcowa – historyk teatru i literatury, doktor nauk filologicznych, docent w Katedrze Krytyki Literacko-Artystycznej i Publicystyki na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Moskiewskiego im. M. Łomonosowa oraz Katedry Estetyki, Historii i Teorii Kultury Wszechrosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Kinematografii im. S.A. Gierasimowa, starszy pracownik naukowy Działu Teatru Państwowego Instytutu Wiedzy o Sztuce w Moskwie.

Aleksiej_Lewinski_warsztaty_fot_Jacek_Swiatek_07Aleksiej Lewiński jest aktorem, reżyserem, pedagogiem, laureatem Państwowej Nagrody Federacji Rosyjskiej w dziedzinie sztuki. Absolwent studia MChAT (1969), w którym pobierał wykształcenie jako aktor. W latach 1969–1987 był jednym z czołowych aktorów w Teatrze Satyry w Moskwie. Tam w latach 1971–1975 uczył się biomechaniki teatralnej pod kierunkiem Nikołaja Griegoriewicza Kustowa – współpracownika Meyerholda, aktora i nauczyciela biomechaniki w Teatrze im. Wsiewołoda Meyerholda w latach trzydziestych. W 1979 roku ukończył Wydział Reżyserski w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej (GITIS). W tym samym rozpoczął eksperymentalną pracę z aktorami i studentami oraz założył działające do dziś Studio Teatr. Obecnie pracuje jako aktor i reżyser w teatrach moskiewskich, OKOŁO i Teatrze im. Marii Jermołowej i regularnie prowadzi warsztaty z biomechaniki w Centrum im. Wsiewołoda Meyerholda, a także w Austrii, Holandii, Niemczech, USA, Wielkiej Brytanii, Polsce i innych krajach.

Natalia Makierowa – teoretyk i historyk sztuki. Dyrektor Muzeum-Mieszkania W.E. Meyerholda. Docent na Wydziale Scenografii i Technologii Oprawy Plastycznej Spektaklu Szkoły-Studia MCHT im. W.I. Niemirowicza-Danczenki. Autorka publikacji z dziedziny scenografii.

Fausto Malcovati – profesor literatury rosyjskiej Uniwersytetu w Mediolanie, autor artykułów i rozpraw o Dostojewskim, Tołstoju, Gonczarowie, Turgieniewie. Publikował teksty komentujące prace Stanisławskiego, Wachtangowa, Meyerholda. Ważniejsze publikacje: Vjaceslav Ivanov: estetica e filozofia (1990); Dostoevskij. Invito alla lettura (1996); Stanislavskij, vita, opere, metodo (2000); Mejerchol’d. L’ultimo atto (2010).

Katarzyna Osińska – dr hab., profesor w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (Warszawa). Zajmuje się teatrem rosyjskim XX wieku, szczególnie jego nurtem studyjnym i laboratoryjnym, widowiskami masowymi, związkami teatru ze sztukami plastycznymi. Interesuje się problematyką transferu kulturowego w odniesieniu do związków rosyjsko-hiszpańskich (w tym tematem obecności Don Kichota w Rosji). Jako krytyk obserwuje nowe zjawiska teatralne. Najważniejsze publikacje książkowe:Leksykon teatru rosyjskiego XX wieku (Warszawa 1997), Klasztory i laboratoria. Rosyjskie studia teatralne: Stanisławski, Meyerhold, Sulerżycki, Wachtangow (Gdańsk 2003), Jewgienij Wachtangow – co zostaje po artyście teatru? (Wrocław 2008; redakcja, wstęp, kronika), Teatr rosyjski XX wieku wobec tradycji. Kontynuacje, zerwania, transformacje (Gdańsk 2009). Publikowała w czasopismach naukowych i tomach zbiorowych w Polsce, Rosji, Bułgarii, Francji, na Węgrzech, a także w polskich i rosyjskich czasopismach literackich i teatralnych, m.in.: „Dialog”, „Didaskalia”, „Literatura na Świecie”, „Teatr”, „Tieatr” (Moskwa), „Petersburskij tieatralnyj żurnał”, „Voprosy tieatra / Prosceanium” i in. Uczestniczyła (jako kuratorka) w programach prezentujących polski teatr za granicą: „Dni Tadeusza Kantora w Moskwie” (2005), „Polski Teatr w Moskwie” (2011), „South/East Partnership. Madryt – Warszawa/Wrocław – Moskwa” (2011). Uczestniczka debat na temat miejsca historii i pamięci w teatrze polskim i rosyjskim. Ostatnio organizowała konferencję poświęconą Konstantinowi Stanisławskiemu w stupięćdziesięciolecie urodzin (w dniach 27–29 maja 2013 w Warszawie w ramach festiwalu „DA!DA!DA!”). Wykłada historię teatru rosyjskiego na Akademii Teatralnej w Warszawie oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

Béatrice Picon-Vallin – profesor historii teatru, emerytowana dyrektor ds. badań ARIAS (Pracownia Badań nad intermedialnością i sztukami scenicznymi) w CNRS (Narodowe Centrum Badań Naukowych). Prowadzi trzy serie wydawnicze (Arts du spectacle, wyd. CNRS Editions, th XX, wyd. L’Âge d’Homme i Mettre en scène, wyd. Actes Sud-Papiers). Jest znawczynią teatru rosyjskiego, historii inscenizacji teatralnej i gry aktorskiej w Europie. Zajmuje się powiązaniami teatru z innymi sztukami: muzyką, kinem, cyrkiem, wideo i sztuką cyfrową. Jest autorką licznych monografii, m.in. Meyerhold: Les Voies de la création théâtrale (1990, 2004); Ariane Mnouchkine (2009) oraz redaktorką wielu prac zbiorowych. Ostatnie publikacje: Les Ecrans sur la scène (1998, 2009); V. Meyerhold, Ecrits sur le théâtre (2009); (we współpracy z R. Soudée), Mehmet Ulusoy. Un théâtre interculturel (2010); (we współpracy z L.M. Garcią), Omar Porras (2011).

Nikołaj Piesoczynski – docent w Katedrze Teatru Rosyjskiego, prorektor ds. kontaktów zagranicznych Państwowej Akademii Teatralnej w Sankt Petersburgu. Zajmuje się najnowszą historią reżyserii, sztuką awangardy, historią, metodologią i teorią dwudziestowiecznej teatrologii. Autor pracy doktorskiej Probliemy aktiorskogo iskusstwa w tieatralnoj koncepcii W.E. Meyerholda (1983). Redaktor zbiorów, m.in.: Meyerhold w russkoj tieatralnoj kritikie. 1892–1918 (1997); Meyerhold: K istorii tworczeskogo mietoda (1998); Vsevolod Mejerchol’d. L’attore biomeccanico (1993). Autor wielu prac na temat sztuki reżyserskiej XX wieku. Stypendysta Fulbrighta na Uniwersytecie Yale (1999–2000), członek Międzynarodowej Federacji Badaczy Teatru FIRT/IFTR, Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych AICT/IATC (Komitet Wykonawczy 1998–2008), członek jury narodowej nagrody teatralnej Złota Maska.

Jonathan Pitches – dyrektor ds. badań i profesor Katedry Teatru i Performansu na Uniwersytecie w Leeds, przewodniczący Practitioner Processes Research Group. Współredaktor czasopisma „Journal of Theatre, Dance and Performance Training”. Wśród jego publikacji znajdują się: The Russians in Britain: British Theatre and the Influence of the Russian Tradition of Acting (2012), Science and the Stanislavsky Tradition of Acting (2006), Vsevolod Meyerhold (2003).

Janne Risum – profesor Sekcji Dramatu Wydziału Estetyki i komunikacji Uniwersytetu Aarhus w Danii. Publikowała w wielu językach na tematy dawnego i współczesnego teatru oraz sztuki aktorskiej Europy i Azji. Jej praca wydana w 2010 roku na temat rosyjskiego tournée Mei Lanfanga z 1935 roku, The Mei Lanfang Effect, bazuje na rozległych badaniach archiwów. Jest szczególnie związana z Muzeum-Mieszkaniem Meyerholda w Moskwie, gdzie została zaproszona przez wnuczkę Meyerholda, Marię Aleksiejewnę Walentej w 1994 roku.

Maria Shevtsova jest profesorem w Katedrze Sztuki Dramatu i Teatru w Goldsmiths College w Londynie. Była profesor w Katedrze Dramatu na Uniwersytecie w Lancaster i na Uniwersytecie w Connecticut. Doktor honoris causa Uniwersytetu w Krajowej (Rumunia). Opublikowała ponad sto trzydzieści artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych. Autorka książek Dodin and the Maly Drama Theatre: Process to Performance (2004), Robert Wilson (2007) oraz Sociology of Theatre and Performance (2009), pozycji zawierającej prace z trzech dekad jej pionierskiej pracy. Współautorka książek Directors/Directing: Conversations in Theatre (2009) oraz The Cambridge Introduction to Theatre Directing (2013). Współredaktorka książek Fifty Key Theatre Directors (2005) i Jean Genet: Performance and Politics (2006). Jej publikacje przetłumaczono na jedenaście języków. Współredaktorka czasopisma „New Theatre Quarterly” i redaktorka „Stanislavsky Studies i Critical Stages” (wydawanego przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Krytyków Teatralnych). Członkini Międzynarodowego Komitetu Doradczego Centrum Teatralnego im. Marvina Carlsona w Szanghajskiej Akademii Teatralnej.

Wadim Szczerbakow jest doktorem teorii sztuki, pracownikiem naukowym Działu Badań i Publikacji Spuścizny Teatralnej Wsiewołoda Meyerholda w Państwowym Instytucie Wiedzy o Sztuce w Moskwie, gdzie jest współautorem wszystkich wydawnictw, a także członkiem Komisji ds. spuścizny artystycznej Meyerholda przy Związku Pracowników Teatru Federacji Rosyjskiej. Absolwent wydziału wiedzy o teatrze Rosyjskiеj Akademii Sztuki Teatralnej GITIS. Prowadzi wykłady na studiach magisterskich Centrum im. Wsiewołoda Meyerholda. Jest autorem artykułów i publikacji z zakresu historii rosyjskiej reżyserii pierwszej połowy XX wieku i teatru plastycznego różnych epok i narodów, ze szczególnym uwzględnieniem komedii masek. Członek redakcji czasopisma „Woprosy tieatra”. Publikował także w czasopiśmie „Tieatr”.

Nadieżda Tarshis – profesor Katedry Teatru Rosyjskiego Akademii Teatralnej w Sankt Petersburgu, starszy pracownik naukowym sekcji teatru Instytutu Historii Sztuk w Sankt Petersburgu, krytyk teatralny, członek jury i gremiów doradczych wielu festiwali teatralnych. W 1971 roku Ukończyła Państwowy Instytut Teatru, Muzyki i Kinematografii w Leningradzie (obecnie Akademia Teatralna). Obroniła pracę doktorską Miesto muzyki w chudożestwiennoj koncepcii dramaticzeskogo spiektakla (1975).