Dynamika metamorfozy

Projekt artystyczno-badawczy prowadzony przez Pawła Passiniego, Elżbietę Rojek, Przemysława Wasilkowskiego oraz zespół neTTheatre – Teatr w Sieci Powiązań.

Maj 2012 – czerwiec 2014

„Dynamika metamorfozy” to projekt artystyczno-badawczy, którego celem jest próba rekonstrukcji warsztatu antycznego aktora, a szczególnie technik wcielania i przeistaczania się. W świetle dziesięcioletniej praktyki scenicznej, jak również przez pryzmat pracy nad materiałem źródłowym, metamorfoza jawi nam się jako kluczowy element, pozwalający zrozumieć fenomen greckiego teatru i konstytuującej go relacji aktor–chór–widz.

Materiał dla naszych poszukiwań stanowią tragedie Eurypidesa i zawarte w nich partytury aktorskie. Poddane analizie pod kątem kolejności pojawiania się wstępujących na scenę postaci, ukazują szczególną regularność, którą określamy jako „Zasada Trzech Aktorów”. Jej funkcję w postrzeganiu i rozumieniu antycznego spektaklu można porównać do roli, jaką pełnią zasady dynamiki Newtona w mechanice klasycznej. Dzięki jej zastosowaniu w pracy nad źródłami, szczególnie zaś w praktyce scenicznej, możemy dostrzec niezwykle misterny system zachowania energii, jak również podtrzymania jej nieustannego krążenia wewnątrz organizmu, jakim jest spektakl.

Odwiecznym dylematem w inscenizacji tragedii antycznej jest rozziew między liczbą postaci występujących w sztuce, a liczbą kreujących owe postaci aktorów. Wiele źródeł wskazuje na to, że było ich trzech. Przy czym termin „aktor” odnosi się do odtwórców solowych ról, które zostały przewidziane w scenariuszu. Wiemy, że oprócz nich na scenie znajduje się także chór, pojawiają się także mimowie. Jednak liczba aktorów prowadzących ze sobą dialog nigdy nie przekracza trzech. Z naszych badań wynika, że pomiędzy owych trzech wykonawców rozdzielone są wszystkie role, a ich możliwa konfiguracja i następstwo tworzą drabinę energetyczną, po której wspina się aktor. Dzięki tej konstrukcji wykonawcy nie budują roli na fundamencie własnej osobowości, czy w opozycji do niej, ale w napięciu rodzącym się między kolejnymi kreowanymi postaciami.

Taki model teatru nie tylko rzuca nowe światło na istotę funkcji aktora i teatru w greckim systemie edukacyjnym, ale stwarza nowe, niezwykle ciekawe i efektywne zarazem narzędzia inscenizacyjne i dydaktyczne, gotowe do użycia w XXI-wiecznym teatrze. Poprzez wnikliwe praktyczne zbadanie istoty owych „ciągów energetycznych”, z jakich zbudowane są przez Eurypidesa sekwencje postaci realizowane przez każdego z trzech aktorów, możemy także lepiej zrozumieć istotę obecności maski w teatrze antycznym. Przez pryzmat „Zasady Trzech Aktorów” jawi się nam nie jako element zakrywający „prawdziwą twarz” postaci czy aktora, ale – wręcz przeciwnie – jako część systemu zwierciadeł ujawniających ich wspólne źródło, jakim jest rządząca życiem zarówno postaci antycznych tragedii, jak i dźwigających je na swoich barkach performerów „dynamika metamorfozy”.

  • 15–16 maja 2012: konferencja naukowa Dynamika metamorfoz aktorskich. Starożytność podczas Kaliskich Spotkań Teatralnych
  • 22–30 maja 2012: sesja-przesłuchanie
  • 27 września – 6 października 2012: I sesja pracy
  • 11–19 grudnia 2012: II sesja pracy
  • 31 stycznia – 9 lutego 2013: III sesja pracy
  • 14–23 marca 2013: IV sesja pracy
  • 25 kwietnia – 4 maja 2013: V sesja pracy
  • 20–29 czerwca 2013: VI sesja pracy
  • 26 września – 5 października 2013: VII sesja pracy
  • 6–15 marca 2014: VIII sesja pracy
  • 15 maja – 8 czerwca 2014: IX sesja pracy
  • 7 czerwca 2014: pokaz pracy Dynamika metamorfozy. Finał
  • 8 czerwca 2014: konferencja Dynamika metamorfozy. Finał
  • 12 stycznia 2015: pokaz filmu dokumentalnego Dynamika metamorfozy

Katarzyna Tadeusz jest aktorką, choreografką, absolwentką antropologii na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i Akademii Praktyk Teatralnych w OPT w Gardzienicach. Od 2007 roku, wraz z Pawłem Passinim, prowadzi neTTheatre – Teatr w Sieci Powiązań, który jest zdobywcą wielu nagród, m.in.: Herald Angel i Total Theatre na Festiwalu w Edynburgu (2011). Występuje w neTTheatre i innych teatrach, m. in. w spektaklach: Kukła. Księga Blasku (2012), Artaud. Sobowtór i jego teatr (Teatr Studio w Warszawie, 2011), Zwierzątka małe zwierzenia (2010), Turandot (2009),UFO Spotykacz (Teatr Współczesny w Szczecinie, 2009), Wszystkie rodzaje śmierci (Teatr Łaźnia Nowa, 2010), Drugi Pokój (2008), Tehillim/Psalmy(2008), Sczeźli (2008), Odpoczywanie (2007). Autorka choreografii do spektakli Pawła Passiniego, m. in. Słownik Chazarski. Dzieci Snów (Teatr im. Kochanowskiego w Opolu, 2012) i Tragedie Antyczne (Teatr im. Bogusławskiego w Kaliszu, 2012). Od 2012 roku współpracuje z Joanną Lewicką. Występuje w spektaklach w jej reżyserii: Sen nocy letniejzrealizowanym wraz z osadzonymi z Zakładu Karnego w Opolu Lubelskim iPrzygaszeni – przeżyj to sam w Piękno Panie w Lublinie. Laureatka indywidualnej nagrody aktorskiej na 51 Kaliskim Festiwalu Sztuki Aktorskiej (2011).

 

elzbieta_rojekElżbieta Rojek. Aktorka, wokalistka, animatorka kultury. Karierę wokalną zaczęła w Orkiestrze Mikołaja w 1986 roku, eksplorując łemkowską i huculską tradycję muzyczną. W latach 1994–2005 pracowała jako aktorka Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice”, gdzie podczas pracy nad spektaklem Metamorfozy zainteresowała się możliwością „odtworzenia” gestów teatralnych z antycznej ikonografii. W 2002 roku wspólnie z Dorotą Porowską powołała do życia projekt taneczny bazujący na ikonografii starogreckiej. W 2005 roku z Tomaszem Rodowiczem, Dorotą Porowską i Maciejem Rychłym powołała Stowarzyszenie Teatralne Chorea, od 2005 współpracuje z Uniwersytetem J.J. Lipskiego w Teremiskach założonym przez Danutę i Jacka Kuroniów oraz Stowarzyszeniem Dla Ziemi, które prowadzi działania adresowane do uchodźców, zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Wystąpiła w następujących spektaklach: Tańcząca Linia (reż. Elżbieta Rojek, 2010), Zwierzątka małe zwierzenia (reż. Paweł Passini, 2010), Kaballah (reż. Paweł Passini, 2010), If (reż. Paweł Passini, 2010), Viva Mazovia (reż. Dariusz Skibiński, 2008), Monolog (reż. Daniel Bird, Anna Planeta, 2006), Tezeusz w Labiryncie (reż. Elżbieta Rojek i Dorota Porowska, Stowarzyszenie Teatralne Chorea, 2005), Hode Galatan (reż. Jim Ennis i Tomasz Rodowicz, Gardzienice i Earthfall, 2003–2004), Metamorfozy (reż. Włodzimierz Staniewski, Gardzienice, 1998–2005), Carmina Burana jako Viviana (reż. Włodzimierz Staniewski, Gardzienice, 1995–1998), Carmina Burana, chór (reż. Włodzimierz Staniewski, Gardzienice, 1992–1995), Żywot protopopa Awwakuma, chór (reż. Włodzimierz Staniewski, Gardzienice, 1992–1993).

 

wasilkowskiPrzemysław Wasilkowski. Absolwent łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. W latach 1994–1999 odbywał staż w Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards w Pontederze, we Włoszech. Jako członek zespołu uczestniczył w zajęciach Trening artystyczny aktora, a przede wszystkim w twórczym procesie pracy Workcenter, którego ukoronowaniem była zamknięta struktura performatywna o nazwie Akcja. Od 1999 roku jako asystent Michała Pawlickiego prowadził zajęcia ze studentami swojej macierzystej uczelni (PWST w Łodzi). Od maja 1999 roku odbył w Polsce i za granicą cykl spotkań-staży Źródło Ruchu. Aktualnie wykłada w Studium Aktorskim w Olsztynie.
Na tradycyjnej scenie zajmuje się reżyserią (MC HCW Projekt, Zona Tenebrarum, Czarne na biało-niebieskim) i ruchem scenicznym (Balladyna Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu, Termopile Polskie Teatr Nowy w Łodzi).

Jako aktor współpracował z Teatrem Nowym w Łodzi (m.in. Voland w Mistrzu i Małgorzacie, Dziennikarz w Weselu), Teatrem Polskim w Poznaniu (Ksiądz Piotr w Dziadach), Teatrem Koneser w Warszawie (Tinker w Tańcząc Sarę Kane), Teatrem Studio w Warszawie (Artaud w Artaud. Sobowtór i jego teatr), oraz teatrami poza granicami Polski (m.in. Il Mutamento Zona Castalia w Turynie, ARCAT w Paryżu). Obecnie współpracuje ze Stowarzyszeniem Tratwa w Olsztynie oraz Teatrem Śląskim w Katowicach. Jego autorskie spektakle (Lament Doctoris Fausti, Zona Tenebrarum) prezentowane były na licznych scenach w Polsce i za granicą, m.in. we Włoszech, Francji, Grecji i Finlandii.

 

hayden;-fotRobert M. Hayden urodził się w 1971 w USA. Tancerz, aktor, nauczyciel. Studiował na Wydziale Teatru i Tańca na New Mexico University w Albuquerque. Współpracował z wieloma grupami i niezależnymi choreografami, m.in. z Utopia Danza Teatro (Meksyk), z Billem Evansem (Albuquerque), Keshet Dance Company (Albuquerque), Zack Fuller and Co. (Nowy Jork), Trajalem Harrellem i Q-staff Theatre. Regularnie prowadzi zajęcia i warsztaty dla Ultima Vez – międzynarodowej grupy tancerzy, performerów, aktorów z Belgii prowadzonej przez flamandzkiego choreografa Wima Vandekeybusa. W latach 2002–2008 występował w następujących spektaklach Ultima Vez: Blush (2002), Sonic Boom (2003),PUUR (2005), Spiegel (2006), Here After (2007). Poza tańcem i teatrem interesuje się sztukami walki, aikido i capoeirą, a także jogą.

 

1-tomasz krzyzanowski_dynamikaTomasz Krzyżanowski – kompozytor, aranżer, producent i multiinstrumentalista. Komponuje muzykę do spektakli teatralnych, filmów oraz projektów artystycznych. Na stałe współpracuje z Teatrem Chorea z Łodzi, w którym od 2004 roku kieruje pracą muzyczną. Wraz z członkami Chorei regularnie prowadzi warsztaty muzyczno-teatralne na całym świecie dla aktorów, muzyków, tancerzy i performerów (m.in. w: RedCat i Calarts w Los Angeles, Centrum Sztuki w Delfach, Meyerhold Centre w Moskwie, Teatrze Atalaya w Sevilli, podczas festiwalu „Giving Voice” w Aberystwyth). Od 2011 roku kieruje Wielkim Chórem Młodej Chorei w Łodzi. Jest autorem i współautorem muzyki do spektakli: Gry w Pana Cogito, Grotowski – próba odwrotu, Bachantki (reż. Tomasz Rodowicz), Tehillim/Psalmy (reż. Paweł Passini), Antygona (reż. Dorota Porowska), TOV (reż. Rosanna Gamson),Koguty, Borsuki i inne kozły, Córka swojej matki (reż. Iga Załęczna),Mnemotechniki (reż. Lena Rogowska). Autor muzyki i aranżacji do koncertów Antyk/Trans/Formacja, Pieśni świata oraz Gilgamesz. Skomponował muzykę do widowiska Oratorium Dance Project z udziałem Orkiestry Symfonicznej i Chóru Filharmonii Łódzkiej oraz stu tancerzy i chórzystów amatorów, uznanego za najważniejsze łódzkie wydarzenie artystyczne 2011 roku i nagrodzonego nagrodą Energia Kultury.

 

maria-porzyc-fot-tomasz-zurekMaria Porzyc urodziła się w 1983 roku w Lublinie. Absolwentka Liceum Plastycznego w Lublinie oraz Wydziału Ceramiki i Szkła Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Od 2006 roku, oprócz ceramiki, zajmuje się performance art. Dyplom, traktujący o zależnościach pomiędzy ceramiką a performansem, obroniła w 2011 roku. Zainteresowanie sztuką tworzoną „na żywo” i improwizacją zaowocowało w 2008 roku – trwającą do dzisiaj – współpracą z Pawłem Passinim i zespołem neTTheatre. Od tego czasu głównym polem jej działania są nowe media. Jest autorką multimedialnych scenografii do kilkunastu spektakli (m.in. Hamlet 44, Artaud. Sobowtór i jego teatr, Morrison/Śmiercisyn, Wanda, Bramy raju), z których część także realizuje, m.in. Turandot, Zwierzątka małe zwierzenia, Kukła. Księga Blasku. Współpracuje ze Stowarzyszeniem Teatralnym Chorea (projekcje do spektaklu Muzg w reżyserii Tomasza Rodowicza). Scenografia i projekcje do spektaklu Morrison/Śmiercisyn zostały wyróżnione na XX Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek „Spotkania” w Toruniu. W pracy wykorzystuje wideo, różne rodzaje animacji i obraz interaktywny tworzony „na żywo”. Czasami różne techniki przenikają się w obrębie jednej projekcji. Równolegle do pracy teatralnej zajmuje się vj-ingiem. Tworzy wizualizacje na koncertach zespołów Blue Rabbit i Tatvamasi.

Uczestnicy
Igor Aronov, Valeria Cocco, Mohammad Faraji, Gabriel Guezal, Joanna Kaczmarek, Malwina Kajetańczyk, Katarzyna Kamecka, Jakub Kowalczyk, Joanna Kowalska, Ilona Krawczyk, Urszula Kszyszczuk, Beata Kucharska, Valerie Mccann, Luis Garcia Munoz, Iryna Nirsha, Chavannes Peclat, Natalia Pieczuro, Natalia Wilk

Grupa Badawcz
Katarzyna Huss, Monika Jangas, Aleksandra Konarska, Daria Kubisiak, Agnieszka Misiewicz, Magdalena Rewerenda, Agnieszka Szewczyk

Organizatorzy I Współorganizatorzy Projektu

Instytut Im. Jerzego Grotowskiego, Teatr Im. Wojciecha Bogusławskiego W Kaliszu, Nettheatre, Centrum Kultury W Lublinie, Instytut Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, Stowarzyszenie Artystów „Bliski Wschód”

Prowadzący
Paweł Passini
Elżbieta Rojek
Przemysław Wasilkowski

Współpraca
Robert M. Hayden
Tomasz Krzyżanowski
Maria Porzyc
Katarzyna Tadeusz

Pierwszym etapem projektu „Dynamika metamorfozy” była premiera autorskiego przedstawienia Pawła Passiniego Tragedie antyczne, która odbyła się 11 maja w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu i zainaugurowała 52. Kaliskie Spotkania Teatralne. Materiał wyjściowy do pracy nad spektaklem stanowią trzy tragedie Eurypidesa. Passini oraz współpracujący z nim Elżbieta Rojek, Katarzyna Tadeusz, Przemysław Wasilkowski wraz z aktorami kaliskiego teatru w toku warsztatów i prób scenicznych badali sposób scenicznej reprezentacji postaci w dramacie antycznym.