Aktualnie jesteś: Kino Teatralne / Kino Teatralne 2015

Teatr z ducha muzyki

Punktem stycznym dla twórczości prezentowanych zespołów teatralnych nie jest muzyka pojmowana jako ściśle zamknięta forma estetyczna. Wydaje się, że Ośrodkowi Praktyk Teatralnych „Gardzienice”, teatrom: Pieśń Kozła, ZAR i CHOREA oraz Teatrowi Węgajty nie chodzi o tworzenie teatru muzycznego w tradycyjnym rozumieniu tego gatunku. Chodzi raczej o muzyczność – istotą jest w tym wypadku komponowanie energii, którą niosą za sobą dźwięk, pieśń i cisza.

Tym, co niewątpliwie łączy przedstawiane w ramach cyklu „Teatr z ducha muzyki” grupy teatralne, jest pieśń. Pieśń rozumiana jako podstawowa jednostka kulturowa, zjawisko wydobywające polisensualny charakter teatru, osobna struktura dramatyczna, sama w sobie będąca spektaklem, wreszcie nośnik wielowiekowej tradycji, pamięci zbiorowej, ludzkiego doświadczenia. Z jednej strony, pieśń dla tego rodzaju teatru odgrywa artystycznie równie istotną (jeśli nie istotniejszą) rolę, co tekst dramatyczny w typowym teatrze słowa. Z drugiej strony, nie jest ona zwyczajnym materiałem do budowania przedstawienia – jej pierwotne ukontekstowienie, nierzadko niosące za sobą duży ładunek emocjonalny, wiążące się z użyciem pieśni na przykład w liturgii, procesach społecznych, świeckich i religijnych ceremoniach, sprawia, że widzowi bardzo trudno pozostać obojętnym na poziomie afektywnej warstwy odbioru. Być może do określenia opisywanego zjawiska trafniejsza byłaby zatem nazwa teatr z ducha pieśni. Nie nomenklatura jednak zdaje się być tu najważniejsza.

To, co w takim teatrze charakterystyczne, wspólne i istotne, to bardzo silny akcent położony na procesualność pracy. Stworzenie przedstawienia nie musi być nadrzędnym celem. Wręcz przeciwnie. Spektakle, które po pewnym czasie poniekąd samoistnie dochodzą do etapu prezentacji, stają się uzasadnieniem i eksplikacją doświadczeń polegającymi na szeroko zakrojonych poszukiwaniach kulturowych, działania wymienionych zespołów wykraczają bowiem poza sferę estetyki. Ideą długotrwałej pracy jest nie tylko rozwój wewnętrzny twórców, lecz także, a może przede wszystkim, podejmowanie próby realnych zmian społecznych i szukanie ideowego porozumienia ze współuczestniczącą – przez swój świadomy odbiór – publicznością. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że wymienione grupy świadomie narzucają pewien sposób myślenia o teatrze. Głoszą prostą ideę teatru jako spotkania człowieka z człowiekiem. Paradoksalnie takie podejście sprawia, że mamy do czynienia z formą bardziej teatralną, szukającą korzeni teatralności i redukującą teatr do jego esencji. Tą esencją jest ciągłe stawianie elementarnych pytań w rodzaju tego, czym zwłaszcza dzisiaj jest teatr, i próba udzielania na nie odpowiedzi.
Tobiasz Papuczys

Program