Grotowski polityczny

1. Nie myśl.
2. Jak już myślisz to nie mów.
3. Jak już mówisz to nie pisz.
4. Jak już napisałeś to nie podpisuj.
5. Jak już podpisałeś to odwołaj wszystko natychmiast.

Pięć przykazań partyjnych, które są znane z czasów dyktatury stalinowskiej, dobrze charakteryzują atmosferę panującą w 1957 roku.

Mówić o tym, co istotne nie tylko dla jednego konkretnego człowieka, ale dla wielu, w czasie, w którym mówić nie wolno nic. O wolności słowa nie ma jak pisać, nie ma jak myśleć. Takie warunki są z jednej strony mało sprzyjające twórczości, z drugiej – skłaniają umysł reżysera do adaptacji i podjęcia gry rozumianej jako walka z systemem. Połączenie gry i walki aktorskiej, reżyserskiej, ludzkiej – takiej, której nie wolno przegrać. Bo jak inaczej zrewolucjonizować pojęcie teatru?

„Grotowski polityczny” opisuje Jerzego Grotowskiego jako polityka i stratega, aktywistę i reżysera, który w sposób przemyślany, akcentując lojalność wobec władz, starannie ukrywał swoje szczere intencje wyzwolenia teatru i słowa z niewoli.

„Grotowski polityczny” Agnieszki Wójtowicz to rezultat wieloletnich, żmudnych i szeroko zakrojonych badań archiwalnych. Imponująca jest ilość wykorzystanych dokumentów z kilkudziesięciu źródeł, w większości nieznanych. Wartość faktograficzna książki jest bezsporna, przy czym – co warto podkreślić – weryfikuje oraz wnosi wiele nowych ustaleń do historii lat 1955–1958. Na pewno wywoła dyskusje nie tylko z udziałem teatrologów, ale przede wszystkim historyków, bo pamięć o tym okresie jest ciągle żywa, czego dowodem są niedawne publikacje prasowe z okazji 65. rocznicy Października.

prof. dr hab. Janusz Degler

Jest to wyjątkowe, nowatorskie podejście autorki do Grotowskiego, oparte na solidnej kwerendzie uwieńczonej sukcesem. Nieznane teksty Grotowskiego, stenogramy jego zeznań, jego oświadczenia przed służbami, zostają tu opublikowane po raz pierwszy. Na dodatek fascynująca i kompetentna narracja autorki trzyma czytelnika w napięciu i zaciekawieniu. To w mojej opinii najważniejsza książka o twórcy Teatru Laboratorium, jaka powstała w ostatnich latach.

dr hab. Tadeusz Kornaś, prof. UJ