Grotowski swoich czasów

Spotkanie z Dariuszem Kosińskim poświęcone jego książce Farsy-misteria. Przedstawienia Jerzego Grotowskiego w Teatrze 13 Rzędów (1959–1960) (Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2018), prowadzenie Monika Blige

14/05/2018 {poniedziałek} 18:00
Instytut Grotowskiego, Sala Kinowa

Wstęp wolny

Dariusz Kosiński podejmie próbę przedstawienia alternatywnej narracji o teatrze Grotowskiego. Zamiast antropologicznej wizji gnostyckiego laboratorium nowej ery zaprezentuje radykalny teatr polityczny swojego czasu, prowokacyjny i profaniczny.

Książka niniejsza, zgodnie ze swoim podtytułem, poświęcona jest próbom rekonstrukcji i reinterpretacji czterech pierwszych przedstawień zrealizowanych przez Jerzego Grotowskiego w Teatrze 13 Rzędów w Opolu, którym wraz z Ludwikiem Flaszenem kierował od połowy roku 1959. Te cztery przedstawienia to kolejno: Orfeusz według dramatu Jeana Cocteau, Kain na podstawie dramatu George’a Gordona Byrona, Misterium buffo według Włodzimierza Majakowskiego i Siakuntala na podstawie dramatu Kalidasy. […] Mówiąc o pierwszych przedstawieniach Teatru 13 Rzędów, warto mieć w pamięci kontekst „teatru czasu odwilży”. Wprawdzie w roku 1959 nadciągała powoli nowa fala mrozu w przymilnej wersji „naszej małej stabilizacji”, ale trzeba pamiętać, że Grotowski aktywnie brał udział w potężnym ruchu emancypacyjnym, który jeszcze nie wygasł. Przez osoby z kręgu „Po Prostu” czy „Współczesności” był postrzegany jako sojusznik i potencjalny rzecznik. Sam deklarował, że jego teatr będzie zaangażowany w sprawy współczesności i rzeczywiście taki był […]. W przypadku czterech omawianych tu przedstawień owe związki ze współczesnością są szczególnie wyraźne, co sprawia, że także ten, dla dzisiejszego teatru bardzo ważny, aspekt odróżnia je od spektakli późniejszych, chętniej sytuowanych w kontekście uniwersalizujących poszukiwań „antropologicznych”, „religii człowieka” itp.
Fragment Wprowadzenia

Fot. Maciej Zakrzewski

Dariusz Kosiński jest profesorem Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, od roku 2019 w Instytucie Glottodydaktyki Polonistycznej. Jest uczniem prof. Jana Michalika, pod którego opieką napisał pierwsze prace dotyczące historii i teorii sztuki aktorskiej XIX wieku. Główny nurt jego badań stanowi polska tradycja teatralna i performatywna („Polski teatr przemiany”, Wrocław 2007; „Teatra polskie. Historie”, Warszawa 2010 – nagroda Znaku Hestii im. ks. prof. Józefa Tischnera 2011, Nagroda Naukowa im. Jerzego Giedroycia 2012; przekłady: niemiecki, chiński, rosyjski, angielski). Podejmował też prace związane z poszczególnymi twórcami tej tradycji: Juliuszem Osterwą, Stanisławem Wyspiańskim, a przede wszystkim Jerzym Grotowskim. Jest autorem popularnej biografii artysty „Grotowski. Przewodnik” (Wrocław 2009), wydał dwie monografie poświęcone jego wczesnym przedstawieniom („Grotowski. Profanacje”, Wrocław 2015; „Farsy-misteria. Przedstawienia Jerzego Grotowskiego w Teatrze 13 Rzędów (1959–1960)”, Wrocław 2018). W latach 2010–2013 był dyrektorem programowym Instytutu im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Należał do zespołu redakcyjnego „Tekstów zebranych” Grotowskiego (Wrocław – Warszawa 2012). Założył portal grotowski.net oraz pismo „Performer”, którego redaktorem naczelnym jest do dziś. Badania nad polską tradycją performatywną łączy z analizami współczesnych przedstawień i dramatów społecznych („Teatra polskie. Rok katastrofy”, Warszawa 2012). Był współzałożycielem i przez kilkanaście lat pracownikiem Katedry Performatyki na Wydziale Polonistyki UJ („Performatyka. W(y)prowadzenia”, Kraków 2016). W latach 2014–2018 był zastępcą dyrektora Instytutu Teatralnego Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. Stworzył projekt badań nad awangardą teatralną Europy Środkowo-Wschodniej „Odzyskana Awangarda”. W latach 2017–2020 kierował projektem badawczym „Zmiana ustawienia. Polska scenografia teatralna i społeczna XX i XXI wieku”. Od 2016 stale współpracuje jako krytyk teatralny z „Tygodnikiem Powszechnym”. Od roku 2014 wraz z prof. Wojciechem Dudzikiem jest redaktorem naczelnym internetowej Encyklopedii Teatru Polskiego. Od 2016 stale współpracuje jako krytyk teatralny z „Tygodnikiem Powszechnym”. W roku 2020 założył z Katarzyną Woźniak „żywosłowie. wydawnictwo”, którego jest dyrektorem programowym i redaktorem. Ostatnią jego książką jest „Teatr, który nadchodzi?” (Gdańsk 2023).

Autor: Dariusz Kosiński
Redakcja: Monika Blige
Wydawca: Instytut im. Jerzego Grotowskiego
Data premiery: 14 maja 2018