Jogin z Nienadówki

Jerzy Grotowski odwiedzał Indie kilkakrotnie. Najsłynniejsza z podróży, mityczna wędrówka latem 1970 roku, z której powrócił przemieniony fizycznie, a wedle obowiązującej legendy – również duchowo, sprawiła, że odtąd wielu postrzegało go już nie tyle jako znawcę tradycji indyjskiej, co jej wyznawcę. Oto bowiem na lotnisku w Szirazie, według relacji świadków, objawił się nierozpoznany przez nikogo Grotowski-jogin. Dał przykład przemiany – aby uwierzyli, że jest możliwa. Po wielkiej podróży na Wschód „wtajemniczony” przybył wtajemniczać innych.
Tymczasem, możemy podejrzewać, że obejrzeliśmy w dużej mierze autokreacyjne przedstawienie, wyreżyserowane przez Grotowskiego. W cóż bowiem chciał wtajemniczać swoich uczniów? Czy „joga” Grotowskiego, jakkolwiek pojmowana na swój własny sposób, co podkreślał, miała swoje źródło w klasycznej jodze z traktatu Patańdźalego? A może Indie były mu raczej potrzebne do skonstruowania „własnego osobistego mitu”, o którym mówił podczas wykładu w Collège de France nieprzypadkowo poświęconego indyjskiemu guru, Śri Ramanie Maharsziemu, postaci mającej ten mit konstytuować? Spróbujemy naszkicować niełatwą relację Grotowskiego z Indiami, zarówno w oparciu o jego biograficzne świadectwa, jak i teksty oraz wypowiedzi.