Spotkanie z członkami Cuncordu de Cuglieri z Sardynii oraz Confraterna di a Serra z Korsyki, połączone z prezentacją filmu Święte głosy, z udziałem Renato Morellego, reżysera; prowadzenie Jean-François Favreau
Program Mediterraneas
17/04/2016 {niedziela} 15:00
Sala Teatru Laboratorium
W języku angielskim z tłumaczeniem na język polski
Wstęp wolny
Cuncordu de Cuglieri to chór męski wykonujący pieśni na cztery głosy, który jest jednym z nielicznych przykładów połączenia tradycji wokalnej a tenores z rejonu Barbagii i tradycji Wielkiego Tygodnia reprezentowanego przez konfraternie.
Członkowie chóru wykonują Stabat Mater i Miserere, stojąc w półkręgu: głos basowy (su bassu) w środku, głos kontraltowy (su cuntraltu) po lewej, tenor (su tenore) – prowadzący melodię – po prawej, a trochę dalej „fałszywy tenor” (su tenore falzu). Fałszywy tenor odzywa się tylko sporadycznie, „poszukując” piątego głosu, tzn. naturalnej sumy pozostałych głosów, gdy harmonia osiąga punkt kulminacyjny. Przebywając w Cuglieri, członkowie chóru śpiewają, idąc pod górę w kierunku Bazyliki na szczycie, robiąc długie przerwy na zaczerpnięcie oddechu. Ten splot melodii i ciszy wyraża ducha Sardynii i duszę jej społeczności, pustkę i pełnię wyspy, jej piękno i smutek, jej dramat, jej ekstazę. Ale też radość. Bo chór z Cuglieri czerpie również z tradycji świeckiej, ze śpiewu ucztujących pasterzy.
Więcej informacji: www.cuncordudecuglieri.it
Cunfraterna di a Serra to świecka wspólnota chrześcijańska, której członkowie są mieszkańcami Doliny Serra położonej we wschodniej części Korsyki. Konfraternia ma wymiar zarówno religijny, jak i towarzyski – jest obecna w najważniejszych momentach życia mieszkańców doliny, prowadzi działalność na rzecz lokalnej społeczności, wspiera najsłabszych i osoby samotne.
Wspólnotę, która łączy wszystkie pokolenia i wioski, powołano do życia w 1992 roku. Udało się w ten sposób wskrzesić wielowiekową tradycję mimo tego, że dolina stopniowo pustoszeje, bo wielu mieszkańców wybiera emigrację. Konfraternia gromadzi i chroni materialne i niematerialne dziedzictwo społeczności – tradycję śpiewu polifonicznego (pieśni sakralne i ludowe). Członkowie konfraterni nagrali album Laude.
Więcej informacji: www.cunfraterna-di-a-serra.com
Jak drzewo, które rośnie z dołu, nasza wspólnota zakorzeniona jest w wiejskim humanizmie, opartym na zrozumieniu przyrody i natury ludzkiej, ale wzrasta ku niebu, ku wiecznemu światłu.
Jean-François Favreau urodził się na Korsyce. Aktor, śpiewak, reżyser i badacz (doktor literatury francuskiej i filozofii). Prowadzi Ośrodek Poszukiwań Teatralnych Lavauzelle, jednocześnie, wspólnie z Marie-Geneviève L’Her tworzy teatr L’homme ivre. W latach 2008–2012 pracował z Teatrem ZAR, prowadząc poszukiwania w obszarze tradycyjnego śpiewu rejonu Morza Śródziemnego, dokąd organizował wyprawy, oraz biorąc udział w przedstawieniach tryptyku Ewangelie dzieciństwa. W 2010 roku stworzył we Wrocławiu zespół In Medias Res, który wykonuje pieśni łacińskie pochodzące z tradycji ustnej. Zespół przygotował koncert/dramaturgię muzyczną Ciemna jutrznia, prezentowany w Polsce, Francji i Włoszech. Jako aktor współpracował z Teatrem Tanto w Wiedniu, występując w Dociekaniach psa na podstawie tekstu Kafki. Brał udział w projekcie Pieśń nad pieśniami, kierowanym przez Serhija Kowałewycza. Obecnie współpracuje z Alexisem Forestierem (Les Endimanchés) w ramach projektów Mystery-of-mysteries i Le Dieu Bonheur. Po wystawieniu na początku lat 2000 tekstów Büchnera i Gombrowicza, asystując Valérie Grail (Théâtre du Soleil), pracuje teraz nad tekstem Marie, camera lucida Roberta Walsera.
W 2010 roku zaprogramował pierwszą edycję VoicEncounters, poświęconą fenomenowi łacińskich konfraterni.
Więcej informacji: www.lavauzelle.org
Święte głosy. Śpiewacy reprezentujący dwa pokolenia wykonują a concordu w czasie Wielkiego Tygodnia w Cuglieri
Film dokumentalny
Reżyseria i produkcja: Renato Morelli; 2015 w języku włoskim z angielskimi napisami, 45’
W Cuglieri, niewielkiej miejscowości w środkowozachodniej Sardynii, uroczystościom Wielkiego Tygodnia tradycyjnie towarzyszy śpiew małego chóru zwanego a concordu. Czterogłosowy chór męski wykonuje łacińskie pieśni Miserere (Psalm 50) i Stabat Mater. Przekazywana ustnie tradycja a concordu w cudowny sposób przetrwała do naszych czasów i stanowi niezwykle interesujący przedmiot badań dla muzykologów. Czterech śpiewaków przekazało już swoje dziedzictwo synom i mogą w końcu śpiewać razem. Film przedstawia dwa pokolenia śpiewaków podczas najbardziej intensywnych trzech dni Wielkiego Tygodnia.
Wielki Czwartek. Po zakończeniu Missa in coena Domini, procesja odwiedza o zmroku „grobowce”; uczestniczą w niej wszystkie bractwa i chór, który wykonuje prostą wersję Stabat Mater.
Wielki Piątek. Dzień bogaty w wydarzenia, począwszy od przybicia do krzyża wizerunku Chrystusa. Bezpośrednio po tym, około godziny jedenastej, pokutnik dźwiga na plecach ciężki krzyż (contra-rughe), pokonując drogę na szczycie wzniesienia, gdzie znajduje się Bazylika. Krzyż stawiany jest na środku transeptu – znajdzie się na nim krucyfiks, który zostanie wykorzystany podczas zdjęcia z krzyża. Do roli pokutnika jest wielu chętnych – przeorysza wpisuje ich nazwiska na listę, gdy są jeszcze dziećmi, a wielu czeka kilka dekad, zanim przypadnie im w udziale ten zaszczyt. Następnie krucyfiks i wizerunek Matki Boskiej Bolesnej niesione są w procesji do Bazyliki w towarzystwie chóru śpiewającego Miserere, a za nim idą bractwa. Krucyfiks zostaje przytwierdzony do krzyża. Potem procesja wraca do klasztoru Matki Boskiej Bolesnej, a chór śpiewa Stabat Mater (Sequentia). Późnym popołudniem procesja wraca do Bazyliki, przy akompaniamencie tej samej muzyki, tym razem niosąc lektykę. Tu odbywa się paraliturgia zdjęcia z krzyża (s’iscravamentu), prezentowana w formie dramatycznej. Po złożeniu Chrystusa na lektyce, formuje się ostatnia procesja, która późnym wieczorem, śpiewając Miserere, powoli powraca do kaplicy bractwa.
Wielka Sobota. Wszyscy członkowie bractwa udają się do Bazyliki, gdzie rozpoczyna się ostatnia droga krzyżowa (Via Crucis), obejmująca odwiedziny w „grobowcach” i wykonanie Stabat Mater (Sequentia). W Cuglieri zwrotki Stabat Mater Miserere śpiewane są jako pieśni procesyjne, a nie podczas koncertu lub nabożeństwa, jak w pozostałych regionach Sardynii. Członkowie tworzą półokrąg: głos basowy w środku, kontratenor po lewej stronie, tenor (śpiewający główną melodię) po prawej; nieco dalej znajduje się fałszywy tenor (tenore falzu). Wielogłosowa harmonia jest bogata i złożona, oparta na trzech głosach, ze sporadycznymi partiami fałszywego tenora.