Miejsce spotkań

Miejsce spotkań

„Na początku pracy nie znasz ani tematu, ani postaci: masz tylko przedmiot, który poznajesz. Musisz liczyć na to, że ów proces poznawczy doprowadzi cię do tematu, postaci, fabuły i struktury spektaklu. Jeśli spróbujesz określić to wszystko wcześniej, to dokładnie w tym momencie przestaniesz słuchać. Proces twojej pracy jest zwyczajnie straszny, dlatego że zaczynasz od zera i może się tak zdarzyć, że w ostatecznym efekcie otrzymasz zero. Ale musisz zawierzyć sobie. Zawierzyć swojemu przedmiotowi. I – to najważniejsze – zawierzyć ludziom, z którymi przeprowadzasz wywiady”. Tak do uczestników warsztatów verbatimu w Moskwie zwrócił się Stephen Daldry.

Przedmiotem/tematem będzie Miejsce spotkań, rozumiane możliwie najszerzej i różnorodniej. Pamiętając, że zaczynamy „od zera”, że dobrze jest powściągnąć w tym momencie chęć ścisłego zaprogramowania kierunków naszych przyszłych poszukiwań, powiedzmy jednak, że interesować nas będzie zarówno owo miejsce w naszej psychice – kiedy i dlaczego zamyka się lub otwiera na spotkanie Innego, jak i „miejsce materialne” – jak przestrzeń, w której żyjemy (miasta, szkoły, instytucji), ułatwia lub uniemożliwia spotkanie.

Jakie warunki – mentalne, językowe, wizerunkowe, materialne – muszą spełnić uczestnicy portalu randkowego, żeby się ze sobą spotkać? Jak z Polską spotyka się cudzoziemiec zgłaszający w odpowiednim urzędzie wniosek o prawo do stałego pobytu? Jak rodząca matka spotyka się ze swoim dzieckiem? Lekarz z pacjentem? Ojciec z synem? Pytania można mnożyć. I będziemy to robić w trakcie warsztatów. My, ich uczestnicy, sami też będziemy postaciami naszego spektaklu. Czym innym, jeśli nie spotkaniem, będą bowiem przeprowadzane przez nas wywiady?

Mówi się, że verbatim jest trudną sztuką zadawania właściwych pytań. Właściwych, czyli otwierających, umożliwiających spotkanie właśnie.

Wybór przedmiotu warsztatów nie jest oczywiście przypadkowy. Nie chodziło tu przede wszystkim o to, że odbędą się we Wrocławiu, w którym papieskie słowa o „miejscu spotkań” stały się hasłem reklamowym miasta. Zarówno słowa Jana Pawła II, jak i gotowość władz miejskich do ich wykorzystania wypływały z głębszego, mitologicznego wręcz, źródła. Korzenie naszej współczesności tkwią pewnie nadal w Sali BHP Stoczni Gdańskiej, gdzie doszło do spotkania, podczas którego przedstawiciele przeciwnych obozów prowadzili ze sobą otwarty dialog, rozmawiając ze sobą jak Polak z Polakiem. Trudno przecenić rolę, jaką w sukcesie tamtych rozmów miała refleksja poprzedzająca spotkanie: Polski kształt dialogu czy Inny. Eseje o spotkaniu ks. Józefa Tischnera, Kościół, lewica, dialog Adama Michnika, bezlik prac historycznych mocno akcentujących dialogowość życia publicznego dawnej Rzeczypospolitej wielu wiar i narodów. Ten mit wciąż istnieje, choć świat, w jakim żyjemy, przestał wypisywać „dialog” i „spotkanie” na swoich sztandarach.
Sprawdźmy sami: czy spotkanie jest dzisiaj możliwe.