Japońska premiera spektaklu na podstawie „Kosmosu” Witolda Gombrowicza w reżyserii Hiroshiego Koike
czw.–niedz. 21–24.03.2024
Tokyo Metropolitan Theatre
Spektakl „Kosmos”, który powstawał w styczniu i lutym 2023 roku w ramach rezydencji w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego, zostanie ponownie wystawiony jako „N/Kosmos” w Tokio w 120. rocznicę urodzin Witolda Gombrowicza. Spektakl bierze udział w Tokyo Metropolitan Performing Arts Festival 2024.
Podczas ubiegłorocznej rezydencji teatralnej, japoński reżyser Hiroshi Koike zaprosił do współpracy polskich i japońskich performerów wywodzących się z różnych tradycji ruchowych. Na scenie widzowie mogli zobaczyć elementy tradycyjnego japońskiego teatru No oraz współczesne formy choreografii i tańca improwizowanego. Aktorzy z Polski zostali wyłonieni podczas dwudniowego przesłuchania, które odbyło się we wrześniu w Instytucie Grotowskiego. Językiem dialogu jest język ojczysty każdego wykonawcy. W spektaklu aktorzy mówią więc po polsku, ormiańsku i japońsku. Muzyka stanowi połączenie nowoczesnego jazzu, elektronicznych bitów z wykorzystaniem różnych instrumentów z Azji i Europy, na żywo wykonają ją Wacław Zimpel i Jinya Imai.
W spektaklu oprócz pięciorga aktorów pracujących w Polsce: Davita Baroyana, Alicji Czerniewicz, Kaśki Dudek, Marka Gluzińskiego, Sylwii Hefczyńskiej-Lewandowskiej bierze udział pięcioro aktorów japońskich: Makoto Matsushima, Jinya Imai, Ayako Araki, Tara Nakashima, Yosuke Nomura.
Przedsięwzięcie zainicjowane zostało w ramach InlanDimensions International Arts Festival, który łączy tradycję teatralną i filmową Dalekiego Wschodu z Europą. Festiwal od 2019 roku współrealizują Instytut im. Jerzego Grotowskiego i Fundacja Pomosty.
Hiroshi Koike jest cenionym japońskim reżyserem znanym z monumentalnego projektu Hiroshi Koike Bridge Project (HKBP), obejmującego inscenizację klasycznych dzieł wielu kultur w międzynarodowej i międzykulturowej obsadzie. Koike jest wielbicielem polskiej sztuki, od wielu lat interesuje się twórczością Jerzego Grotowskiego, zwłaszcza jego podejściem do teatru. Na swojej drodze twórczej zajmował się także twórczością Brunona Schulza, a pokazanie Gombrowicza na scenie planował od lat dziewięćdziesiątych.
Premiera „Kosmosu” odbyła się w lutym 2023 r. we Wrocławiu i była wymieniana przez wielu krytyków w gronie najciekawszych wrocławskich produkcji teatralnych.
Spektakle w Japonii są możliwe między innymi dzięki wsparciu Ambasady RP w Tokio oraz Instytutu Adama Mickiewicza ( Kultura polska na Świecie), Shusaku Minoda, Polish Institute in Tokyo, EU-Japan Fest Japan Committee, Tokyo Performing Arts Festival: Tokyo Metropolitan Government/Tokyo, Metropolitan Foundation for History and Culture.
Hiroshi Koike jest założycielem zespołu Pappa TARAHUMARA, z którym w latach 1982–2012 zrealizował 55 spektakli jako reżyser i choreograf, nieustannie przekraczając granice gatunków w aktorstwie, tańcu, sztuce i muzyce. W 2012 roku zainicjował projekt Hiroshi Koike Bridge Project (HKBP), którego misją jest realizacja we współpracy z innymi artystami przedsięwzięć edukacyjnych, artystycznych i popularyzatorskich. W ramach HKBP Hiroshi Koike zrealizował w Azji 21 spektakli. Reżyser tworzył w 10 krajach, a jego spektakle zostały zaprezentowane w ponad 40. Był zapraszany do współpracy z artystami z całego świata. W jego warsztatach uczestniczyli zarówno zawodowi artyści, jak i widzowie. Pełnił funkcję dyrektora artystycznego Fundacji Kulturalnej w Tsukubie, przewodniczącego Azjatyckiego Forum Sztuk Performatywnych oraz członka Komitetu Fundacji Japońskiej (2005–2011). Związany z Uniwersytetem Sztuki Musashino, jako pierwszy reżyser teatralny wykłada na Wydziale Scenografii, Wystawiennictwa i Projektowania Ubioru. Jest również dyrektorem i założycielem Instytutu Sztuk Performatywnych, instytucji edukacyjnej kształcącej artystów oraz autorem dwóch książek. Jedna z nich to zbiór esejów z pogranicza sztuki i socjologii „Słuchaj głosu ciała” („Listen to the Voice of the Body”), a druga „Teoria sztuk performatywnych – «Fūshi Kaden» XXI wieku” („Performing Arts Theory – “Fūshi Kaden” for the 21st Century”) przedstawia jego teorię reżyserii.
Davit Baroyan urodził się w 1992 roku w Armenii. Jest absolwentem dwóch edycji Akademii Teatru Alternatywnego (2012 i 2016) oraz dziennikarstwa i animacji kultury. Prowadzi zajęcia z Kultury Ciała na Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie filia we Wrocławiu. Od 2014 roku jest aktorem Teatru ZAR; występuje w spektaklach „Armine, Sister”; „Medee. O przekraczaniu”, „Mojry”, „Anhelli. Skowyt”, „Złowiony”. Wraz z Teatrem ZAR występował na międzynarodowych festiwalach teatralnych m.in. w Tokio, Rzymie, Sankt-Petersburgu, Oslo, Madrycie, Sybinie czy San Francisco. W 2019 zrealizował monodram „Trociny” na podstawie książki Krzysztofa Vargi. Współpracował z reżyserami filmowymi m.in. Janem Holoubkiem i Pawłem Maśloną oraz teatralnymi, np. z Leszkiem Mądzikiem, Danielem Jacewiczem i Darkiem Kowcunem. Prowadzi warsztaty teatralne dla amatorów i dla aktorów zawodowych z Polski i zza zagranicy. W 2020 roku hobbistycznie wydał rapowy album „Balans”.
Alicja Czerniewicz jest aktorką teatralną i filmową, absolwentką Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, aktorką Teatru Układ Formalny we Wrocławiu. Współpracuje z Teatrem Lalka w Warszawie, Teatrem Banialuka w Bielsku-Białej, Wrocławskim Teatrem Lalek i Ave Teatrem w Rzeszowie.
Katarzyna Dudek jest aktorką teatralną, filmową i dubbingową, absolwentką Szkoły Aktorskiej Teatru Śląskiego. Freelancerka związana głównie z teatrami na Śląsku, m.in. Teatrem Śląskim w Katowicach, Teatrem Czwarta Scena, Teatrem Gry i Ludzie oraz Teatrem Polskim w Podziemiu we Wrocławiu. Spektakl „Pod presją” w reżyserii Mai Kleczewskiej, w którym grała rolę Tiny, zdobył Grand Prix 11. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Boska Komedia” (2018). Wraz z zespołem spektaklu „Rozczarowanie” w reżyserii Marii Baładżanow oraz zespołem spektaklu „Dzikość serca” w reżyserii Michała Piotrowskiego znalazła się w 2. i 3. finale Konkursu na Najlepszy Spektakl Teatru Niezależnego „The Best Off”. Za rolę Haliny w spektaklu „Nasza Pani” otrzymała główną nagrodę aktorską na Katowickiej Rundzie Teatralnej. Współpracuje z młodymi reżyserami ze Szkoły Filmowej w Katowicach przy realizacji etiud oraz warsztatów. Pracuje również jako kostiumografka.
Marek Gluziński jest performerem związanym przez lata z laboratorium teatru fizycznego Studio Matejka (m.in. „Harmonia Przeciwstawień. Polska”, premiera: 17.09.2014, Browar Mieszczański, „Wściekły człowiek. Wariacje w obronie gniewu”, premiera: 19.04.2018, Instytut Grotowskiego). Ma na koncie udział w niezależnych produkcjach teatralnych, m.in. w „Kosmosie” według Witolda Gombrowicza (Hiroshi Koike, premiera polska: 17.02.2023 Centrum Sztuk Performatywnych Instytutu Grotowskiego, premiera japońska: 21.03.2024, Tokyo Metropolitan Theater), „Lucidity” (Arnis Aleinikovas, premiera litewska: 17.03.2023, Meno Parkas Galerija, Kowno), „Eksploracja sztucznej duszy” (Robert Traczyk, premiera: 07.07.2023, Centrum Sztuk Performatywnych Piekarnia). W 2015 roku zrealizował samodzielnie cykl trzech performansów-rytuałów pod tytułem „Parakletos. Jaⁿ” w przestrzeniach publicznych Wrocławia.
Jest również kuratorem, producentem i managerem kultury, m.in. współtwórcą Wrocławskiej Offensywy Teatralnej i Wrocławskiej Inicjatywy Tanecznej, dyrektorem artystycznym kultowego Klubu Puzzle w Przejściu Garncarskim (2010- 2013). Jako aktywista jest współzałożycielem think tanku/watchdoga Akcja Kultura, członkiem społecznym Wrocławskiej Rady Kultury i, od niedawna, społecznym asystentem posłanki Małgorzaty Tracz.
Sylwia Hefczyńska-Lewandowska jest tancerką, choreografką i nauczycielem akademickim. W latach 1995–2013 tancerka i kierownik artystyczny Śląskiego Teatru Tańca w Bytomiu. Tańczyła w choreografiach uznanych twórców świata tanecznego, m.in. Jacka Łumińskiego, Conrada Drzewieckiego, Henrietty Horn, Jaya Hirabayashiego, Diane Elshout, Idana Cohena, Sigridur Soffii Nielsdottir, Swee Boona Kuiki. Jako tancerka, pedagożka i choreografka współpracowała z teatrami, instytucjami kultury, fundacjami na całym świecie (m.in. Rosja, Łotwa, USA, Kanada, Chiny, Indie, Wietnam, Korea Południowa, Niemcy, Holandia, Islandia, Norwegia, Wielka Brytania). Od 2008 roku adiunkt na Wydziale Teatru Tańca w Bytomiu Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. Przygotowuje i przeprowadza projekty badawcze w obszarze tańca współczesnego angażujące studentów uczelni artystycznych, m.in. z Polski i z Chin. Jest autorką spektakli teatru tańca, tańczy w spektaklach niezależnych twórców.
Makoto Matsushima jest absolwentem Wydziału Sztuki Uniwersytetu Nihon. Wykładowca na Uniwersytecie Artystycznym Musashino. W 1982 został członkiem Teatru Pappa Tarahumara, projektował scenografię i występował w większości spektakli zespołu do 2006 roku. W 2006 roku rozpoczął pracę jako reżyser i choreograf. Występował jako solista oraz w duecie i tercecie w Tokio, Hongkongu, Makau, Tajwanie, Kantonie, Berlinie, Amsterdamie i Nowym Jorku. W 2010 roku jako profesor wizytujący na National University of Korea współpracował z młodymi rezydentami – tancerzami i artystami z Nowego Jorku.
Jinya Imai kieruje zespołem teatralnym Silk Road Noh Gakukai. Jako dziecko czył się teatru nō od swojego dziadka i debiutował na scenie jako nastolatek. Później studiował nō na Narodowym Wydziale Teatru i Muzyki Nō na Uniwersytecie Sztuk Pięknych i Muzyki w Tokio. Po ukończeniu studiów przeniósł się do Francji i występował w produkcjach Jerome’a Bela oraz innych współczesnych produkcjach teatralnych i tanecznych. Po powrocie do Japonii założył zespół Silk Road Noh Gakuka, wyreżyserował wszystkie jego spektakle. Występuje jako solowy wykonawca kotsuzumi oraz aktor gościnny w różnych przedstawieniach teatralnych, współpracuje też z grupami muzycznymi. Uczy teatru młodzież z niepełnosprawnością oraz uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i liceów. Jego oryginalne prace oparte na baśniach i mitach prezentowane były w Japonii i za granicą. W 2021 zagrał w spektaklu „Mahabharata” w reżyserii Hiroshiego Koike.
Wacław Zimpel jest klasycznie wykształconym klarnecistą, producentem muzycznym i kompozytorem. Zdobył rozgłos, grając free jazz z absolutną czołówką tej sceny. Wszechstronność i kompozytorska kreatywność sprawiły, że Zimpel bardzo szybko zaczął zgłębiać inne stylistyki i tradycje muzyczne: minimalizm, indyjską muzykę klasyczną czy marokańską gnawę. Wydana w 2016 roku solowa płyta „Lines” okazała się przełomowa w karierze artysty ze względu na wykorzystanie analogowych instrumentów elektronicznych, które stały się jego nową fascynacją. Niespodziewanie Zimpel zamienił jazzowe kluby na najważniejsze festiwale muzyki elektronicznej na świecie i wspólne projekty z wizjonerami współczesnej elektroniki, taki jak James Holden, Shackleton czy Forest Swords.