Aktualnie jesteś: Otwarty Uniwersytet Poszukiwań / Kursy wiodące / Teatr poza teatr
Pielgrzym – Spełnik – Performer
Wykład prof. Dariusza Kosińskiego w ramach OUP
3/06/2016 {piątek} 18:00
Sala Kinowa
Wstęp wolny
W trakcie wykładu przypomniane zostaną wybrane przykłady idei i praktyk transformacji wykorzystujące środki teatralne. Większość z nich opisałem przed laty w książce Polski teatr przemiany (Wrocław 2007). Chcę jednak przypomnieć i przemyśleć na nowo trzy postacie: Mickiewiczowskiego Pielgrzyma, Spełnika Juliusza Osterwy i Performera Jerzego Grotowskiego – nie tylko, by pokazać istnienie tradycji, którą nazywam polskim teatrem przemiany, lecz także by zastanowić się nad jej wpływem na polski teatr i historię oraz zadać pytanie o jej dzisiejszą nieobecność.
Performer – spełnianie i przekraczanie kondycji ludzkiej
Sesja VI OUP
3–4/06/2016
„Performer to stan istnienia”. „Performer – z dużej litery – jest człowiekiem czynu. A nie człowiekiem, który gra innego”. To „człowiek poznania”, dzięki któremu świadkowie
„wstępują […] w stan intensywności, gdyż – powiadają – czują jakąś obecność. A to dzięki Performerowi, który stał się mostem miedzy świadkiem a owym czymś. W tym sensie Performer to pontifex: czyniący mosty”.
Jerzy Grotowski: Performer
W pewnym sensie pytanie, kim jest Performer, o którym mówił Jerzy Grotowski, nie ma sensu. Zrozumienie i poznanie to – szczególnie w tym przypadku – „sprawa czynienia”. Ale skoro pytamy o „teatr ponad teatr”, to nie można nie zapytać o „aktora ponad aktora”. Nie można choćby dlatego, że w polskiej kulturze (nie tylko teatralnej) akty przekraczania i przemieniania siebie poprzez działania artystyczne, które stopniowo tracą cechy specjalnej praktyki oddzielonej od życia, a stają się jego najistotniejszą częścią, mają ogromne, fundamentalne znaczenie. Sesja poświęcona będzie przypomnieniu niektórych z nich, a także zadaniu pytania, co stało się z polskim teatrem i kulturą, że dziś akty owe i dążenie do nich uważa się za anachroniczne.
Dariusz Kosiński jest profesorem Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, od roku 2019 w Instytucie Glottodydaktyki Polonistycznej. Jest uczniem prof. Jana Michalika, pod którego opieką napisał pierwsze prace dotyczące historii i teorii sztuki aktorskiej XIX wieku. Główny nurt jego badań stanowi polska tradycja teatralna i performatywna („Polski teatr przemiany”, Wrocław 2007; „Teatra polskie. Historie”, Warszawa 2010 – nagroda Znaku Hestii im. ks. prof. Józefa Tischnera 2011, Nagroda Naukowa im. Jerzego Giedroycia 2012; przekłady: niemiecki, chiński, rosyjski, angielski). Podejmował też prace związane z poszczególnymi twórcami tej tradycji: Juliuszem Osterwą, Stanisławem Wyspiańskim, a przede wszystkim Jerzym Grotowskim. Jest autorem popularnej biografii artysty „Grotowski. Przewodnik” (Wrocław 2009), wydał dwie monografie poświęcone jego wczesnym przedstawieniom („Grotowski. Profanacje”, Wrocław 2015; „Farsy-misteria. Przedstawienia Jerzego Grotowskiego w Teatrze 13 Rzędów (1959–1960)”, Wrocław 2018). W latach 2010–2013 był dyrektorem programowym Instytutu im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Należał do zespołu redakcyjnego „Tekstów zebranych” Grotowskiego (Wrocław – Warszawa 2012). Założył portal grotowski.net oraz pismo „Performer”, którego redaktorem naczelnym jest do dziś. Badania nad polską tradycją performatywną łączy z analizami współczesnych przedstawień i dramatów społecznych („Teatra polskie. Rok katastrofy”, Warszawa 2012). Był współzałożycielem i przez kilkanaście lat pracownikiem Katedry Performatyki na Wydziale Polonistyki UJ („Performatyka. W(y)prowadzenia”, Kraków 2016). W latach 2014–2018 był zastępcą dyrektora Instytutu Teatralnego Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. Stworzył projekt badań nad awangardą teatralną Europy Środkowo-Wschodniej „Odzyskana Awangarda”. W latach 2017–2020 kierował projektem badawczym „Zmiana ustawienia. Polska scenografia teatralna i społeczna XX i XXI wieku”. Od 2016 stale współpracuje jako krytyk teatralny z „Tygodnikiem Powszechnym”. Od roku 2014 wraz z prof. Wojciechem Dudzikiem jest redaktorem naczelnym internetowej Encyklopedii Teatru Polskiego. Od 2016 stale współpracuje jako krytyk teatralny z „Tygodnikiem Powszechnym”. W roku 2020 założył z Katarzyną Woźniak „żywosłowie. wydawnictwo”, którego jest dyrektorem programowym i redaktorem. Ostatnią jego książką jest „Teatr, który nadchodzi?” (Gdańsk 2023).