Ścieżki pustki

Przestrzeń wolna od ludzkiej aktywności zaczęła się kurczyć w epoce przemysłowej, kiedy to dynamiczny rozwój miast podporządkował codzienność rytmowi produkcji. Ludzie stali się częścią wielkiej maszynerii, a miasta – przestrzeniami ciągłego ruchu i bodźcowego przeciążenia.

Życie w mieście wprowadza nasze ciała w stan permanentnego szoku. Jesteśmy nieustannie wystawieni na nadmiar dźwięków, światła i ruchu. Przestrzeń dźwiękowa staje się płaska, więc rezygnujemy z korzystania ze zmysłu słuchu w pełni. Hałas staje się tak przytłaczający, że spychamy jego odczuwanie do nieświadomości, żeby załatwić zwykłe, codzienne sprawy. Znajdujemy się w stanie ciągłej gotowości i napięcia, nie mogąc pozwolić sobie na chwilę nieuwagi. To przebodźcowanie ma niebagatelne znaczenie kulturowe, przechodzi w somatyczne napięcie chroniczne i prowadzi do przytępienia wrażliwości. Na co dzień nasze zmysły chroni filtr, który odgradza nas od nadmiaru bodźców, lecz jednocześnie ogranicza wrażliwość i soniczne wyczulenie.

Przywrócenie i podniesienie poziomu wrażliwości na dźwięki jest kluczowe dla budowania świadomej relacji z otaczającą nas przestrzenią akustyczną.

Przeładowanie przestrzeni sonicznej miasta chmurą sygnałów dźwiękowych o wysokich częstotliwościach jest wyjątkowo uciążliwe dla osób z nadwrażliwością sensoryczną – jednostek neuroatypowych (osoby ze spektrum autyzmu, ADHD) oraz przechodzących przez różnego rodzaju kryzysy natury psychicznej. Nadmiar bodźców może być dla nich tak uciążliwy, że opuszczenie domu staje się niemożliwe. Osoby takie potrzebują bezpiecznych miejsc i dróg, gdzie mogą się zregenerować. Hałas – nieodłączny element środowiska wysoko zurbanizowanego – ma ujemny wpływ na zdrowie psychiczne i prowadzi do wzrostu stresu oraz dyskomfortu.

Techniczne metody walki z hałasem polegają na identyfikacji obszarów szczególnie narażonych na nadmierne jego oddziaływanie, wykonywaniu pomiarów, tworzeniu tzw. map hałasu oraz podejmowaniu działań mających na celu ograniczenie tego zjawiska. Analizujemy hałas, mierzymy jego poziom i skupiamy na nim uwagę. Dlaczego jednak patrzymy na problem zanieczyszczenia hałasem wyłącznie z tej perspektywy?

Zamiast koncentrować się na wskazywaniu miejsc o szczególnie wysokim natężeniu hałasu, warto zadać pytanie: które krajodźwięki chcemy zachować, rozwijać i wzmacniać, a które – jako nużące lub szkodliwe – powinniśmy wyeliminować?

Nie chcemy przestrzeni przytłaczających hałasem, zamiast nich potrzebujemy miejsc sprzyjających pozytywnym doświadczeniom dźwiękowym. Wychodząc z takiego założenia, proponujemy „Ścieżki Pustki”. To trasy spacerowe wyznaczone w wyniku poszukiwania miejskich przestrzeni ciszy, w których nie tyle nie pojawiają się żadne sygnały dźwiękowe, ale w których panuje dźwiękowy balans.

„Ścieżki Pustki” umożliwiają przemieszczanie się między strefami spokoju bez konieczności wkraczania w obszary hałasu.