Wartości urzeczywistniane kultury czynnej Jerzego Grotowskiego
Spotkanie z Przemysławem Radwańskim poświęcone jego książce „Wartości urzeczywistniane kultury czynnej Jerzego Grotowskiego”, prowadzenie: Izolda Topp-Wójtowicz i Jarosław Fret
pon. 12.05.2025, 18:00
Czytelnia im. Ludwika Flaszena Instytutu Grotowskiego
Czas trwania: 120 min
Wstęp wolny, wymagana rezerwacja bezpłatnej wejściówki
Jerzy Grotowski – reżyser, nauczyciel, wizjoner, jeden z najważniejszych praktyków teatralnych XX wieku. Reformator, którego prace zmieniły współczesny teatr.
Tytułowe „wartości urzeczywistniane” monografii Przemysława Radwańskiego zwracają uwagę na to, co było w dziele Grotowskiego rzeczywiste i dziejące się, a nie tylko deklarowane i komunikowane. Autor podjął się zadania bardzo trudnego – opisania doświadczeń i zdarzeń, które trudno zamknąć w precyzyjnych definicjach. I o których niewiele wiadomo. Nie mamy pewności, co naprawdę wydarzyło się w latach siedemdziesiątych w lasach Brzezinki, salach Teatru Laboratorium, w starym młynie czy na zamku w Grodźcu, gdy Grotowski „wyszedł z teatru” i skierował się w stronę działań parateatralnych. Istnieje niewiele opracowań tego okresu działań artysty.
Opisując działania Jerzego Grotowskiego z tego okresu, autor odchodzi od języka naukowej zwięzłości. Używa obrazów i metafor, które pomagają oddać i zrozumieć esencję działań maga teatru. Stara się uchwycić nieuchwytne. Powstała dzięki temu barwna i sugestywna opowieść o wyjątkowym podejściu do kultury i sztuki.
Książka „Wartości urzeczywistniane kultury czynnej Jerzego Grotowskiego” ukazała się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Fragmenty recenzji wydawniczych
„Studium dr. Przemysława Radwańskiego wzbogaca polskie piśmiennictwo naukowe o cenną pozycję. Autor z dużą odwagą i godną podziwu sumiennością podejmuje się analizy jednego z najbardziej problematycznych i ambitnych, ale też trudnych do opisania przedsięwzięć Jerzego Grotowskiego.
Parateatr czy «kultura czynna» to utopijny projekt ekologiczny, próba przywrócenia Człowiekowi bezpośredniego kontaktu z naturą i zainicjowania odrodzenia społecznego.
Dr Radwański nie rekonstruuje parateatralnych zdarzeń, ale poddaje to zjawisko ocenom aksjologicznym z perspektywy teorii wypracowanych przez wrocławskich kulturoznawców. To nowatorskie spojrzenie na dzieło Grotowskiego przynosi zaskakujące i wielce inspirujące rezultaty. Grotowski został potraktowany po raz pierwszy z taką powagą jako twórca urzeczywistniający wartości. Autor formułuje serię intrygujących i często wnikliwych tez, które z pewnością staną się punktem wyjścia do dalszych badań nad spuścizną Grotowskiego.
Fragment recenzji prof. dr. hab. Mirosława Kocura, Uniwersytet Wrocławski
„Odwołując się do opublikowanej literatury na temat «kultury czynnej» i poszczególnych przedsięwzięć parateatralnych Grotowskiego i Teatru Laboratorium, Radwański systematycznie omawia wartości urzeczywistniane w toku tych aktywności: po pierwsze, rozbrojenie, czyli metaforyczne «obmycie»; po wtóre, doświadczenie percepcji bezpośredniej; po trzecie, doświadczenie bycia «takim, jakim się jest, cały»; po czwarte, procesualność; po piąte, doświadczenie nunc stans, czyli «wiecznego teraz»; po szóste, rozbudowaną w wypowiedziach Grotowskiego metaforę braterstwa; po siódme wreszcie, Święto i świętość”.
Fragment recenzji prof. dr. hab. Leszka Kolankiewicza, Uniwersytet Warszawski
Przemysław Radwański – wykładowca (od 2008 roku) kulturoznawstwa w Instytucie Edukacji Artystycznej Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej. W latach 1975–1976 brał udział w działaniach parateatralnych Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego, a później w prowadzonych przez Uniwersytet Wrocławski badaniach kultury Dolnego Śląska i działaniach olsztyńskiej Pracowni. Pracował w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, współtworzył holistyczny ośrodek EKO-OKO i szereg pozarządowych programów edukacyjnych, m.in. „Edukacja w Naturze”, „Zielony Certyfikat”, „Mała Szkoła”, „Forum Inicjatyw Oświatowych”. Jego zainteresowania badawcze obejmują aksjologię kulturoznawczą i animację kultury.
Izolda Topp-Wójtowicz – dr hab., związana z Instytutem Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie kontynuuje wykłady prof. Stanisława Pietraszki z zakresu teorii kultury. Szczególnym przedmiotem jej zainteresowań jest funkcjonowanie symboli w kulturze współczesnej oraz kulturowy wymiar religii i religijności. Autorka książki „Słowa niemodne? Kultura – Symbol – Tradycja” (Wrocław 2014) oraz współredaktorka publikacji „Dolnego Śląska w tworzeniu/Lower Silesia in the (Art)Making” (Wrocław 2016). Prezeska Dolnośląskiego Towarzystwa Regionalnego, redaguje czasopismo „Dolny Śląsk”.
Jarosław Fret jest reżyserem, aktorem, dyrektorem Instytutu Grotowskiego. Założyciel i lider Teatru ZAR, od 2021 roku w tandemie twórczym Studio Wachowicz/Fret. Pełnił funkcję przewodniczącego Rady Kuratorów i kuratora ds. teatru Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. W latach 1999–2002 zrealizował szereg wypraw do Gruzji, Armenii i Iranu, prowadząc poszukiwania w obrębie najstarszych form muzyki chrześcijańskich kościołów wschodnich. W kolejnych latach wspólnie z członkami Teatru ZAR organizował wyprawy badawcze na grecką górę Atos, Sardynię i Korsykę, do Armenii, Turcji i Izraela. Reżyser pięciu spektakli zespołu. Tryptyk „Ewangelie dzieciństwa” był pokazywany m.in. w Chicago, Los Angeles, San Francisco, Atenach, Belgradzie, Edynburgu, Florencji, Madrycie, Paryżu, Sybinie oraz Kairze, Nowym Delhi i Seulu. W 2013 roku ukończył pracę nad spektaklem „Armine, Sister”, dedykowanym historii, kulturze i ludobójstwu Ormian, do którego oprócz reżyserii opracował oryginalną dramaturgię muzyczną i specjalną architekturę. W 2016 roku zrealizował spektakl „Medee. O przekraczaniu” z udziałem śpiewaczek z Kairu, Teheranu i Stambułu. Wykłada i prowadzi warsztaty w Polsce i za granicą, był wykładowcą m.in. w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie Filii we Wrocławiu. Uhonorowany przyznawanym przez magazyn „Los Angeles Times” tytułem Best New Music Theater (2009) i Wrocławską Nagrodą Teatralną za tryptyk „Ewangelie dzieciństwa” (2010). Spektakl „Cesarskie cięcie. Próby o samobójstwie” w jego reżyserii zdobył Total Theatre Award w kategorii Physical/Visual Theatre oraz Herald Angel Award podczas Festiwalu Fringe w Edynburgu w 2012 roku. Pomysłodawca i koordynator licznych projektów realizowanych w Polsce i za granicą w ramach działalności Instytutu Grotowskiego, m.in. Roku Grotowskiego UNESCO 2009, programu „Masters in Residence”, Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Świat miejscem prawdy”, a także Olimpiady Teatralnej Wrocław 2016. Dzięki jego staraniom w 2010 roku została otwarta nowa siedziba Instytutu Grotowskiego, Studio Na Grobli, a w 2019 roku Centrum Sztuk Performatywnych.
pon. 12.05.2025, 18:00
Współorganizator spotkania:
