Wielki przypływ. Pinezka
Spotkanie z Urszulą Glensk i Jarosławem Mikołajewskim wokół książek „Pinezka. Historie z granicy polsko-białoruskiej” oraz „Wielki przypływ”, prowadzenie: Jarosław Fret
wt. 27.05.2025, 18:00
Czytelnia im. Ludwika Flaszena Instytutu Grotowskiego
Choć pomiędzy momentami wydania „Wielkiego przypływu” (2015) Jarosława Mikołajewskiego oraz „Pinezki…” (2024) Urszuli Glensk minęła blisko dekada, obie książki dotyczą kwestii wciąż niezwykle aktualnej i niewystarczająco opisanej. To sytuacja osób docierających do „bram Europy” w nadziei na poprawę losu, a nierzadko by po prostu ocalić swoje życie.
„Wielki przypływ” to przejmujący reportaż z miejsca, w którym Europa „wyłania się z morza”. Mikołajewski opisuje codzienność mieszkańców i mieszkanek Lampedusy, ich współistnienie z osobami migrującymi, a także bierność politycznych struktur wobec narastającej tragedii. To książka, która demaskuje iluzję bezpiecznego świata i przywraca ludzki wymiar temu, co zbyt często pozostaje jedynie statystyką.
„Pinezka…” stanowi z kolei zapis doświadczeń osób niosących pomoc na granicy polsko-białoruskiej po 2021 roku. To opowieść o ludziach, którzy postanowili, że nie będą milczeć, działając wbrew obojętności świata, w cieniu prawa, ryzykując własne bezpieczeństwo. Książka Glensk, oparta na wieloletniej dokumentacji oraz rozmowach z aktywistkami i aktywistami, daje wgląd w dramatyczną rzeczywistość, która rozgrywa się tuż obok, a mimo to z trudem przebija się do publicznej świadomości.
Obie te książki, podejmujące tematykę migracji, granic fizycznych i symbolicznych, w istocie mówią o nas, Europejczykach – o zaangażowaniu jednostek i odpowiedzialności bezczynnych społeczeństw.
Centralnym tematem naszego spotkania będzie zatem oddająca losy migrantów i migrantek literatura faktu, rozumiana jako forma reagowania na przemoc systemową, a zarazem jako narzędzie budowania wsparcia dla postaw głęboko humanistycznych.
Chcemy, by spotkanie poszerzyło przestrzeń niezgody na dziejące się zło, a równocześnie by przyczyniło się do promocji idei powinności budowania postaw empatycznych, zmieniających bierną, przepełnioną medialną ignorancją perspektywę.
Chcemy pogłębić dialog wokół spraw, które często pozostają poza głównym nurtem debaty publicznej lub podlegają ciągłej, przepełnionej polityką manipulacji.
Urszula Glensk jest profesorką Uniwersytetu Wrocławskiego, badaczką literatury dokumentalnej, wykładowczynią w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej. Laureatka nagrody naukowej Prezesa Rady Ministrów. Autorka m.in. książek: „Historia słabych. Reportaż i życie w Dwudziestoleciu (1918–1939)”, za którą otrzymała Nagrodę Historyczną „Polityki”, oraz „Hirszfeldowie. Zrozumieć krew”, nominowanej do Nagrody Literackiej Nike, a także wyróżnionej Nagrodą Młodzieżowych Klubów Historycznych im. Kazimierza Moczarskiego i Nagrodą Specjalną Leopoldina. Współpracuje z „Notatnikiem Teatralnym”. W latach 2019–2021 członkini Jury Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus. Aktualnie zasiada w Kapitule Poznańskiej Nagrody Literackiej. Założyła Fundację „No Border” w reakcji na sytuację na granicy polsko-białoruskiej w roku 2021. Jej artykuły o katastrofie humanitarnej na Podlasiu ukazywały się m.in. w czasopismach „The Guardian”, „The Observer” i „Politico”.
Jarosław Mikołajewski jest poetą, reporterem, eseistą i tłumaczem. Ostatnio opublikował zbiory wierszy „Kocham cię” (2023) oraz „Ja to ty, ty to ja (wiersze dla dzieci i dla nie dzieci)” (2024), a także reportaż „Marsala” (2025). Tłumaczył m.in. poezję Piera Paolo Pasoliniego, Cesarego Pavese, Sandra Penny, Primo Leviego, Eugenia Montalego, a także „Boską Komedię” Dantego. Problematyka uchodźcza jest materią jego wierszy, esejów i piosenek, m.in. tekstu „Kolędy dla tęczowego boga” do muzyki Grzegorza Turnaua, reportażu „Wielki przypływ”, opowiadania dla dzieci „Wędrówka Nabu”. Na podstawie jego tekstów powstało kilka spektakli, m.in. adaptacja „Boskiej Komedii” w reżyserii Michała Zdunika, a także „Requiem uchodźcze” w reżyserii Piotra Kosewskiego. Bywa dramaturgiem. Aktualnie w warszawskim Teatrze Polonia wystawiane są jego dwa dramaty: „Aleja Zasłużonych” w reżyserii Krystyny Jandy i „Sztuka Wywiadu” w reżyserii Błażeja Peszka.
Jarosław Fret jest reżyserem, aktorem, dyrektorem Instytutu Grotowskiego. Założyciel i lider Teatru ZAR, od 2021 roku w tandemie twórczym Studio Wachowicz/Fret. Pełnił funkcję przewodniczącego Rady Kuratorów i kuratora ds. teatru Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. W latach 1999–2002 zrealizował szereg wypraw do Gruzji, Armenii i Iranu, prowadząc poszukiwania w obrębie najstarszych form muzyki chrześcijańskich kościołów wschodnich. W kolejnych latach wspólnie z członkami Teatru ZAR organizował wyprawy badawcze na grecką górę Atos, Sardynię i Korsykę, do Armenii, Turcji i Izraela. Reżyser pięciu spektakli zespołu. Tryptyk „Ewangelie dzieciństwa” był pokazywany m.in. w Chicago, Los Angeles, San Francisco, Atenach, Belgradzie, Edynburgu, Florencji, Madrycie, Paryżu, Sybinie oraz Kairze, Nowym Delhi i Seulu. W 2013 roku ukończył pracę nad spektaklem „Armine, Sister”, dedykowanym historii, kulturze i ludobójstwu Ormian, do którego oprócz reżyserii opracował oryginalną dramaturgię muzyczną i specjalną architekturę. W 2016 roku zrealizował spektakl „Medee. O przekraczaniu” z udziałem śpiewaczek z Kairu, Teheranu i Stambułu. Wykłada i prowadzi warsztaty w Polsce i za granicą, był wykładowcą m.in. w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie Filii we Wrocławiu. Uhonorowany przyznawanym przez magazyn „Los Angeles Times” tytułem Best New Music Theater (2009) i Wrocławską Nagrodą Teatralną za tryptyk „Ewangelie dzieciństwa” (2010). Spektakl „Cesarskie cięcie. Próby o samobójstwie” w jego reżyserii zdobył Total Theatre Award w kategorii Physical/Visual Theatre oraz Herald Angel Award podczas Festiwalu Fringe w Edynburgu w 2012 roku. Pomysłodawca i koordynator licznych projektów realizowanych w Polsce i za granicą w ramach działalności Instytutu Grotowskiego, m.in. Roku Grotowskiego UNESCO 2009, programu „Masters in Residence”, Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Świat miejscem prawdy”, a także Olimpiady Teatralnej Wrocław 2016. Dzięki jego staraniom w 2010 roku została otwarta nowa siedziba Instytutu Grotowskiego, Studio Na Grobli, a w 2019 roku Centrum Sztuk Performatywnych.
wt. 27.05.2025, 18:00