Szaleństwo i metoda

Teatr Ad Spectatores istnieje od października 2000 roku, jego powstaniu towarzyszyła idea, by stać się alternatywą dla teatrów państwowych oraz miejscem wszelkich możliwych eksperymentów na polu dramaturgicznym, aktorskim i inscenizacyjnym. Pierwszy spektakl powstał trzy lata wcześniej, w marcu 1997 roku we Wrocławiu. Na początku działalności zespół tworzyli studenci I i II roku wrocławskiej szkoły teatralnej. Obecnie Ad Spectatores jest największym teatrem prywatnym we Wrocławiu. Posiada trzy sceny: w Browarze Mieszczańskim przy ul. Hubskiej (czynną od wiosny do jesieni), scenę kameralną w podziemiach Dworca Głównego PKP oraz scenę we wschodnim skrzydle tego samego dworca. Rocznie granych jest około sto pięćdziesiąt przedstawień (w tym od pięciu do sześciu premier). Ad Spectatores prezentowało swoje spektakle w Moskwie, Berlinie i Bratysławie. Gościło także na scenach artystów z Moskwy, Berlina, Freiburga, Nowego Jorku i Deyton.

Teatr zatrudnia przeszło dwadzieścia osób. Zespół tworzą absolwenci wydziałów aktorskich z Wrocławia, Krakowa i Łodzi, a także absolwenci wrocławskiej ASP, Politechniki oraz warszawskiej Akademii Teatralnej. Możemy poszczycić się współpracą z aktorami wrocławskich teatrów: Współczesnego i Polskiego. Dyrektorem artystycznym jest Maciej Masztalski, nominowany w roku 2005 w plebiscycie „Dolnośląski Brylant Roku” w kategorii „Osobowość twórcza roku”.

Nazwa Ad Spectatores odzwierciedla przesłanie uprawianego przez nas rodzaju teatru. W realizowanych projektach zakłócamy iluzję czwartej ściany, jaką stanowi klasyczne okno sceny. Przenosimy akcję spektakli pomiędzy widzów, którzy mają być przez nią osaczeni i przeszywani. Termin Ad Spectatores w wolnym tłumaczeniu oznacza „do widzów”. Naszym celem jest stworzenie fikcyjnego świata, w którym publiczność choć na chwilę mogłaby zapomnieć o świecie rzeczywistym. Wyznawana przez nas koncepcja sztuki nie jest nowa, nie wynika także z panującej mody. Staramy się tylko oddać widowni, co jej należne: rozrywkę, możliwość uczestniczenia w spektaklu i dyskusji, czysty odbiór oraz serdeczne przyjęcie w teatrze. Pod tym względem staramy się powrócić do korzeni, kiedy teatr odwiedzali wszyscy, był niemal wszędzie, a potrzeba jego istnienia wynikała z potrzeb odbiorców.

Do dnia dzisiejszego Teatr zrealizował trzydzieści pięć premier. Wśród nich są spektakle grane w jadącym pociągu czy na płynącym statku, w poruszających się po mieście samochodach oraz na klasycznej scenie, przez co Teatr na trwałe wpisuje się w życie kulturalne Wrocławia.

Ad Spectatores utrzymywany jest w dużej mierze z dotacji gminy Wrocław, prywatnych sponsorów, fundacji i działalności statutowej.

Więcej informacji: www.adspecatores.art.pl

Maciej Masztalski pochodzi ze Świdnicy. W roku 2001 obronił dyplom w pracowni Natalii Lach-Lachowicz w Wyższym Studium Fotografii afa we Wrocławiu. W latach 2002–2006 studiował w warszawskiej Szkole Teatralnej na Wydziale Wiedza o Teatrze. W 2000 roku założył we Wrocławiu wraz ze studentami pierwszego roku Wydziału Aktorskiego wrocławskiej PWST Teatr Ad Spectatores. W 2005 roku otrzymał Nagrodę Specjalną Prezesa Telewizji za całokształt twórczości. W tym samym roku był nominowany w plebiscycie telewizyjnym Dolnośląski Brylant Roku, przegrał z Leszkiem Możdżerem. Czterokrotnie nominowany do nagrody „Gazety Wyborczej” Warto. Otrzymał ją w 2012 roku za realizację spektaklu 9-rekonstrukcja. W ciągu dwunastu lat działalności wyreżyserował czterdzieści trzy spektakle, zagrał w dwunastu. W swojej twórczości anektuje naturalne przestrzenie do działań teatralnych. Realizował spektakle zarówno w prywatnych domach, na statkach, w pociągach, samochodach, na skrzyżowaniach ulic, w budynkach użyteczności publicznej, jak i na klasycznej scenie. Poruszał tematy polityczne, tworzył spektakle dokumentalne, komediowe, muzyczne oraz sceniczne impresje.

Trzeci Teatr Lecha Raczaka to projekt realizowany przez Fundację Orbis Tertius. Nazwa nawiązuje do kilku faktów/zdarzeń/zjawisk. Po pierwsze wiąże się z nazwą Fundacji Orbis Tertius – Świat Trzeci. Po drugie jest aluzją do światowego ruchu alternatywnych teatrów z końca ubiegłego wieku zwanego „trzecim teatrem”. Wreszcie jest trzecią próbą (po Teatrze Ósmego Dnia i Grupie Sekta) stworzenia przez Lecha Raczaka autorskiego studium teatralnego.

Fundacja Lecha Raczaka Orbis Tertius powstała w 2013 roku i jest organizacją nastawioną na wspieranie, ochronę i propagowanie twórczości teatralnej w Polsce oraz za granicą. Do zadań Fundacji należy m.in. popularyzowanie idei teatru wśród dzieci i młodzieży oraz dorosłych, propagowanie aktywności kulturalnej, promowanie młodego pokolenia twórców teatralnych oraz wspieranie inicjatyw lokalnych służących powstawaniu sztuki i kultury. Fundacja sprawuje również opiekę nad dorobkiem artystycznym Lecha Raczaka. Działalność fundacji skupia się przede wszystkim na produkcji spektakli teatralnych oraz organizowaniu festiwali i innych wydarzeń kulturalnych związanych z promocją, upowszechnianiem oraz prezentacją kultury i sztuki. Fundacja działa również na polu edukacyjnym i wydawniczym.

Orbis Tertius to według Borgesa synteza wyobrażeń o nieistniejącym – acz możliwym świecie – rządzonym przez prawa dla nas niepojęte, choć niepokojąco podobne do tych, które znamy, wyrażane w języku o niezrozumiałych zasadach, którego pochodne – literatura, religia, metafizyka – zakładają z góry idealizm.
Więcej informacji: www.orbistertius.pl

Lech Raczak jest współzałożycielem Teatru Ósmego Dnia w Poznaniu (1964), początkowo występował jako aktor, od 1967 roku także reżyser i od 1968 kierownik artystyczny zespołu. Z Teatrem Ósmego Dnia zapoczątkował w Polsce okres teatralnej kontestacji, tworząc charakterystyczny język teatralny. Teatr Ósmego Dnia pozostając w stałym konflikcie z władzami, był obiektem wielu represji. W 1984 roku po decyzji Ministerstwa Kultury pozbawiającej zespół dotacji, sprzętu i sali i zakazującej występów grał nielegalnie, głównie w kościołach. W 1986 Lech Raczak wyemigrował. W ciągu następnych lat z częścią zespołu, przy udziale zagranicznych aktorów, odbył kilkuletnie tournée po całej Europie.

W 1990 Teatr Ósmego Dnia wrócił do Polski – spektakl Ziemia niczyja był ostatnią wspólną pracą reżysera i zespołu. Po 1993 roku kontynuował niektóre wątki dotychczasowej pracy z międzynarodową grupą Sekta (przedstawienie Orbis Tertius). W latach 1995–1998 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Polskiego w Poznaniu. Od 1998 pracował we Włoszech. W latach 1993–2012 dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Malta w Poznaniu, dla którego zrealizował widowisko 2001. Dziecko gwiazd (2000), własny dramat pt. Łatwe umieranie (2002) oraz widowiska plenerowe: Wyprawa (2006), Rabin Maharal i Golem (2009) i Gry z czasem (2012) z zespołem Asocjacja 2006.

Współpracuje z Teatrem im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie i z Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy. Realizował m.in. przedstawienia w Teatrze Studio w Warszawie, Wrocławskim Teatrze Współczesnym, Teatrze Miniatura w Gdańsku oraz w Teatrze Nowym w Łodzi. Łącznie wyreżyserował blisko siedemdziesiąt przedstawień, jest współautorem lub autorem scenariuszy wszystkich tych widowisk. Spektakle zrealizowane przez Lecha Raczaka w Teatrze Ósmego Dnia otrzymały ponad trzydzieści nagród na krajowych i międzynarodowych festiwalach teatralnych, a ponadto m.in. Nagrodę Kulturalną Podziemnej Solidarności za 1982 i nagrodę miesięcznika „Puls” za 1985. Indywidualnie otrzymywał festiwalowe nagrody za scenariusze i reżyserię, Medal Młodej Sztuki, nagrodę Konrada Swinarskiego, Superpaszport „Polityki” i inne. W III RP wręczono mu m.in. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nagrodę Ministra Kultury i Sztuki oraz medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. Prowadzi warsztaty teatralne w całej Europie. Od 2003 jest wykładowcą na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. W roku 2013 założył Fundację Orbis Tertius, z którą zrealizował Spisek smoleński i Ach… Żyliśmy na podstawie własnego scenariusza, Misterium buffo wg Daria Fo i kolejną interpretację Dziadów. Autor wielu tekstów teoretycznych i krytycznoteatralnych drukowanych w Polsce i za granicą.