Współczesny teatr radykalny: powiązania z awangardą historyczną i dotykanie czułych strun w społeczeństwie (przypadki Olivera Frljića, Janeza Janšy i Žigii Divjaka)

W moim wykładzie omówię, jak w pierwszych dekadach XXI wieku koło historii spełniło niektóre z utopijnych idei historycznej awangardy. Teatr radykalny wydaje się reaktywować pewne podstawowe idee utopijnych kwestii podejmowanych przez konstruktywistyczne i futurystyczne awangardy, przedstawiając je ‒ w formie fragmentarycznej, zdekonstruowanej i zawłaszczonej w globalnym świecie wymiany ‒ jako trwałe źródło inspiracji i możliwy punkt wyjścia dla współczesnej pracy. Nowe pokolenia z dumą ogłaszają, że są spadkobiercami historycznych neo- i postawangard. Jako przykłady współczesnego teatru politycznego i teatru współpracy posłużą nam spektakle Olivera Frljića („Przeklęty niech będzie zdrajca ojczyzny!”, „Balkan macht frei”, „Nasza przemoc wasza przemoc”, „Klątwa”), Janeza Janšy („Słoweński teatr narodowy” i „Republika Słowenii”) oraz Žigii Divjaka („Człowiek, który przyglądał się światu”, „Projekt 6”, „Gejm”, „Żar”). Przyjrzymy się spektaklom, w których osobiste, wojenne i polityczne traumy posłużyły jako pretekst, by zadać uniwersalne pytania o granice wolności artystycznej i społecznej.

Postaramy się odpowiedzieć na następujące pytania: Czy sztuki performatywne mogą wytworzyć specyficzną formę krytyki procesów społecznych, politycznych i etycznych współczesnej Europy? Czy ta forma krytyki podważa ideologiczne zaplecze społeczeństwa neoliberalnego i jego orientalizmów? W jaki sposób nadmiar niepoprawności politycznej i tworzonego przez nią teatru mieszanych środków odzwierciedla hybrydyzację kultur i polityk performansu w Europie po transformacji?