Aktualnie jesteś: Studio Kokyu / Sakura 2025

Dziady polsko-ajnuskie

Czytanie performatywne oraz spotkanie z Jadwigą Rodowicz-Czechowską, Ryohko Taharą i Anną Zubrzycki | W ramach festiwalu Sakura. IV Wrocławskie dni japońskich inspiracji

pt. 9.05.2025, 17:00
Muzeum Architektury we Wrocławiu (ul. Bernardyńska 7)

W językach polskim i angielskim
Wstęp wolny, wymagana rezerwacja bezpłatnej wejściówki

Dziady polsko-ajnuskie
Proj. materiały Studia Kokyu

Czytanie performatywne „Dziady polsko-ajnuskie”, podczas którego historia i aktywizm połączą się z performansem. Przyjrzymy się kulturze Ajnu i walce ajnuskich kobiet z kompleksową dyskryminacją. Będziemy mieć okazję wysłuchania Ryoko Tahary, aktywistki i artystki, mówiącej o doświadczeniu bycia Ajnu we współczesnej Japonii.

Scenariusz czytania, nawiązujący do drugiej części „Dziadów” Adama Mickiewicza, powstał na Hokkaido w ramach projektu „Polish-Ainu Dziady/ Shinnurappa_kunnenisat”, który Jadwiga  Rodowicz-Czechowska realizowała razem z Ryohko Taharą, Menoko Mosmos* i polskimi performerkami z Amareya Theatre and Guests. Scenariusz ten znalazł już swoje ucieleśnienie przed publicznością.

Jadwiga Rodowicz-Czachowska wspomina: „Było to coś bardzo skromnego, przygotowanego w atmosferze niemal rodzinnego spotkania, na którym pojawili się zaproszeni i przypadkowi goście. Oprócz prostych fraz w języku polskim, japońskim i ajnuskim, przy ceremonialnych gestach i nasionach magicznej rośliny shikerebe, dźwiękach mukkuri i tonkori, wypowiadałyśmy słowa przywołujące duchy na skromną ucztę.  Nie jest możliwe powtórzenie tego we Wrocławiu. Ale dzięki hojności Ryohko Tahary, będziemy mogli przywołać ten czas, tamte brzmienia, barwy, nastrój. Będzie to również jedyna okazja, by wysłuchać wypowiedzi Ryohko na temat tego, co znaczy być Ajnką obecnie, jak to jest upominać się o swoje prawa, o przestrzeń prawdziwie własnej obecności”.


*Menoko Mosmos – nazwa niewielkiej grupy kobiet w Sapporo, która w języku znaczy: „Hej, kobiety!” lub „Kobiety, obudźcie się!”. „Menoko”  w języku ajnuskim oznacza dorosłą kobietę, natomiast „mosmos” to słowo, którym chcemy przywołać czyjąś uwagę, jak nasze „hej!”, „halo!”; chodzi tu o przebudzenie się do swojej tożsamości, etnicznej, społecznej, płciowej, ludzkiej. Do grupy należy kilka kobiet, jej pionierką była Ryohko Tahara. Z grupą współpracuje japoński antropolog kultury i badacz mniejszości etnicznych, prof. Hiroshi Maruyama.

Fot. Joanna KurzyńskaJadwiga Rodowicz-Czechowska jest japonistką. Współpracowała z Teatrem Laboratorium i Jerzym Grotowskim. Przez dziesięć lat pracowała w Ośrodku Praktyk Teatralnych „Gardzienice” jako aktorka i współorganizatorka wybranych przedsięwzięć. Pracowała jako adiunkt w Zakładzie Japonistyki i Koreanistyki na Uniwersytecie Warszawskim, w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik Komputerowych w Warszawie oraz w Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza. Ponadto współpracowała z Instytutem Sztuk Polskiej Akademii Nauk.W latach 1994–2012 pracowała w dyplomacji, a od 2008 do 2012 roku pełniła funkcję ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego Rzeczpospolitej Polskiej w Japonii. W latach 2012–2015 była radcą generalnym w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz członkiem rady programowej Muzeum Japońskiej Sztuki i Technologii Manggha w Krakowie.

Jest autorką dwóch pierwszych sztuk w tradycji polskiego teatru w konwencji nō: „Stroiciela fortepianu” oraz „Chinkon/Ukojenie dusz”, którego premiera miała miejsce podczas VII Olimpiady Teatralnej we Wrocławiu, w listopadzie 2016 roku, po czym pokazano je w Tokio w obecności pary cesarskiej.

Reżyserowała także w teatrze niezależnym. Jej debiutem reżyserskim było „Umiłowanie” według opowiadania Yukio Mishimy w Teatrze Pieśń Kozła, w listopadzie 2015 roku. Wyreżyserowała „Dziady polsko-japońskie/Soreisai” pokazane w Warszawie w 2018 roku, we Wrocławiu, Tokio i Kioto w roku 2019 oraz w wersji online w 2020 roku.

Jest autorką książek: „Pięć wcieleń kobiety w teatrze nō” (1993), „Aktor doskonały” (2000), „Boski dwumian” (2009) oraz „Inne Nō” (2020). Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej oraz przez rząd Japonii Orderem Wschodzącego Słońca: Złote i Srebrne Promienie.

Obecnie jest zastępczynią dyrektora ds. rozwoju Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

Fot. ze zbiorów prywatnychRyoko Tahara urodziła się w Iburimukawa blisko miasta Kannai na Hokkaido. Należy do etnicznej społeczności Ajnów. Dopiero w czwartej dekadzie życia zaczęła się zastanawiać, czy można żyć, skrywając etniczną przynależność. Zrezygnowała wtedy z posady w firmie, w której pracowała, i podjęła pracę jako doradczyni (life counsellor) do spraw Ajnów przy Urzędzie Miasta Sapporo oraz w sekretariacie Stowarzyszenia Ajnów. Zadeklarowała wówczas publicznie swoją przynależność do Ajnów i przyłączyła się do ruchu na rzecz przywrócenia praw ludności ajnuskiej. Stworzyło to okazję do poznawania sytuacji innych mniejszości etnicznych na świecie, warunków ich życia i funkcjonowania oraz do wymiany kulturowej. Obecnie trwają w Organizacji Narodów Zjednoczonych prace nad nową perspektywą ujmowania złożonej kwestii kompleksowej dyskryminacji co do płci i rasy. Ryoko Tahara uważa, że jest to jedyna droga do przezwyciężenia trudności, z jakimi borykają się kobiety – Ajnki i dlatego promuje działania na rzecz upodmiotowienia i wzmocnienia kobiet.

pt. 9.05.2025, 17:00