Czytanie performatywne Vasylyny Martseniuk | W ramach IV Festiwalu Teatru na Faktach „Atypowo”
niedz. 29.06.2025
Blok I, 13:45–16:30, czytanie nr 2
Centrum Sztuk Performatywnych Instytutu Grotowskiego
Czas trwania: ok. 30 minut
Wstęp wolny
Z tłumaczeniem na PJM, z pętlą indukcyjną, z audiowstępem
Czytanie dostępne w obszarze poruszania się. W czasie Festiwalu zapewniamy udogodnienia w obszarze czucia – na miejscu będzie można skorzystać z pokoju wyciszenia oraz słuchawek wyciszających. Na widowni będą sektory miejsc z większym dystansem między krzesłami.
Treści wrażliwe: wykorzystywanie osób starszych, przemoc fizyczna, przemoc psychiczna, wojna
Jak wojna wpływa na psychikę tych, których nikt nie przygotował na to, by być świadkami bólu, zniszczenia i śmierci? Co dzieje się wówczas z ludźmi starszymi, którzy – z powodu wieku i chorób – nie są w stanie samodzielnie o siebie zadbać? Co z ich rodzinami? Czy są gotowe na opiekę nad swoimi rodzinami? Czy muszą być?
Punktem wyjścia tej opowieści jest historia rodziny z Bachmutu w obwodzie donieckim – miasta, które przestało istnieć w znanym nam kształcie. To zapis niknącego świata: sąsiedzi umierają, ukochany pies płonie, syn nie wraca z frontu, następują kolejne przymusowe przeprowadzki, a ty zostajesz z chorą babcią – i nie możesz jej zostawić.
Czytanie jest próbą opowiedzenia o tym, co wojna robi z ciałem i psychiką starszych ludzi, którzy bez wsparcia nie są w stanie przetrwać. I o tych, którzy się nimi opiekują – często bez przygotowania, na granicy sił. Gdzieś pomiędzy empatią a wyczerpaniem, między troską a irytacją.
Nie ma złych ludzi – są tylko przyczyny, działania i wydarzenia, które wpływają na naszą psychikę, zdrowie i sposób postrzegania świata.
Według badań, jeszcze przed wojną poziom depresji wśród osób starszych w Ukrainie wynosił 11,5% – ponad dwukrotnie więcej niż w krajach Unii Europejskiej. Po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji ponad 40% seniorów deklarowało objawy ciężkich zaburzeń psychicznych.
To performatywne czytanie nie tylko jest świadectwem – to także zaproszenie do współodczuwania. Z potrzeby. Z wyboru. Z litości. Pomoc bywa ciężarem, ale to dzięki niej świat nie traci sensu. To historia wyboru bez poprawnej odpowiedzi.
Vasylyna Martseniuk jest aktorką, tancerką i performerką. Współzałożycielka niezależnego teatru GAS i jedna z kuratorek Sceny Ukraińskiej, działającej przy Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Urodziła się w Ukrainie, w Bachmucie (obwód doniecki). W 2021 roku rozpoczęła studia na Narodowym Uniwersytecie Artystycznym im. Iwana Kotlarewskiego na Wydziale Teatralnym, w Katedrze Mistrzostwa Aktorskiego i Reżyserii Teatru Animacji. Po pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę przeniosła się do Wrocławia, gdzie kontynuuje studia we wrocławskiej filii Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie na kierunku aktorskim (specjalność aktorstwo teatru lalek). Interesują ją nowe formy animacji, nowoczesne sposoby jej realizacji oraz sztuki teatralnej typu performatywnego. Zajmuje się również rysunkiem, śpiewem, tworzeniem lalek teatralnych i animacją poklatkową. W 2024 roku wraz z Sofią Onishchenko i Darią Bogdan otrzymała nominację do Nagrody Arlekin w kategorii debiut za spektakl „Historia Ukrainy”, realizowany w ramach Sceny Ukraińskiej w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego.
Василина Марценюк – актриса, танцівниця та перформерка. Співзасновниця незалежного театру GAS та одна із кураторок Української Сцени, що діє в Інституті імені Єжи Гротовського у Вроцлаві. Народилася в Україні, в Бахмуті (Донецька область). У 2021 році розпочала навчання в Харківському національному університеті мистецтв імені Івана Котляревського на театральному факультеті, на кафедрі акторської майстерності та режисури анімаційного театру. Після повномасштабного російського вторгнення в Україну вона переїхала до Вроцлава, де продовжила навчання у Вроцлавській філії Академії театрального мистецтва імені Станіслава Виспянського у Кракові за спеціальністю «акторська майстерність» (спеціалізація акторська майстерність у ляльковому театрі). Цікавиться новими формами анімації, сучасними методами її реалізації та перформативним театральним мистецтвом. Вона також малює, співає, створює ляльок і знімає анімаціїю У 2024 році разом із Софією Онищенко та Дарією Богдан була номінована на премію «Арлекін» у номінації «Дебют» за виставу «Історія України», поставлену в рамках Української Сцени в Інституті імені Єжи Гротовського.
Tekst: Vasylyna Martseniuk
Występują: Eryk Walkowiak (aktor, student II roku AST we Wrocławiu, WL) , Maja Grabowska (ja, studentka II roku AST we Wrocławiu, WL), Agnieszka Paszek (aktorka, student III roku AST we Wrocławiu, WL).