Aktualnie jesteś: Otwarty Uniwersytet Poszukiwań / Kursy wiodące

Teatr dla filozofii – filozofia dla teatru

Kurs wiodący 2019/2020 

Idea

Od czasów „Chmur” Arystofanesa oraz wydanej z okazji zwycięstwa Agatona w Lenajach w 416 roku p.n.e. i uwiecznionej przez Platona uczty relacje między teatrem a filozofią układały się bardzo różnie. Miłośnicy mądrości wypędzali poetów z granic rządzonego przez nich idealnego polis, artyści natomiast stanowczo obwieszczali ze sceny, że „więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, niż się ich śniło waszym filozofom”*. Mimo sprzecznych opinii na temat hierarchii dwóch dyskursów filozofowie pisali o teatrze, pisali dla teatru czy na różne sposoby, do czego nie byli skorzy się przyznać, teatralizowali środki własnej ekspresji. Nie zawsze przy tym uświadamiali sobie, że teatr stanowi unikatową przestrzeń, a zespół teatralny jedyną w swoim rodzaju mikrospołeczność, gotową do przeprowadzenia badań nad ludzką kondycją oraz możliwościami przekroczenia owej kondycji. Taki teatr uprawiał m.in. Jerzy Grotowski, deklarując, że interesuje go „powrót do tego okresu w sztuce, kiedy nie było rozgraniczenia między «teatrem» a filozofią, kiedy teatr miał wymiary nie tylko estetyczne”**.

Dlatego w tym roku kurs wiodący Otwartego Uniwersytetu Poszukiwań, jak wskazuje tytuł, nie tyle będzie krążył wokół konkretnego, wyznaczonego z góry tematu, co skupi się na kierunkach możliwej wymiany między dwiema wspomnianymi praktykami dyskursywnymi. Związków filozofii i teatru szukać będziemy zarówno w budzie jarmarcznej na przedrewolucyjnej rosyjskiej prowincji, jak i na przemierzających średniowieczny Paryż mansjonach. W renesansowym Teatro Olimpico w Vicenzy i w piwnicach małych grup laboratoryjnych. Działając w duchu interdyscyplinarności, w przeświadczeniu, że mamy sobie nawzajem niejedno do powiedzenia i przekazania, zamierzamy przejść od dyskusji zaocznej do bezpośredniego dialogu i żywej wymiany zdań.

Zdajemy sobie sprawę z tego, że wielość możliwych wątków nie da się wyczerpać w tak krótkim cyklu wykładów i seminariów. Spróbujemy jednak, nie pozostając tylko na obrzeżach nurtujących obie dziedziny problemów, odważnie zmierzyć się z kilkoma z tych najważniejszych, najtrudniejszych i najbardziej kontrowersyjnych zagadnień. Kreśląc mapę oczywistych lub mniej jawnych granic, punktów zapalnych, białych plam i wspólnych wyzwań, zamierzamy wyjść poza standardowy zestaw analityczno-interpretacyjnych narzędzi. Chcemy sięgać po nieoczekiwane nazwiska, prezentować oryginale punkty widzenia oraz, na ile to będzie możliwe, wyznaczać nowe perspektywy badawcze.

Opiekun naukowy: Dariusz Kosiński
Współpraca: Henryk Mazurkiewicz
Koordynatorka projektu: Dominika Nestorowska, d.nestorowska@grotowski-institute.pl

*William Szekspir: „Hamlet”, przełożył Józef Paszkowski, akt 1, scena 5, wydanie dowolne.
**Jerzy Grotowski: „11 pytań o 13 Rzędów [z Jerzym Grotowskim i Ludwikiem Flaszenem rozmawia Bożena Zagórska]”, [w:] tegoż: „Teksty zebrane”, redakcja Agata Adamiecka-Sitek, Mario Biagini, Dariusz Kosiński, Carla Pollastrelli, Thomas Richards, Igor Stokfiszewski, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Wrocław – Warszawa 2012, s. 159–160.

Program