Aktorstwo

Współczesna recepcja dzieła i osoby Jerzego Grotowskiego zdominowana została przez badaczy i publicystów nowego pokolenia, ludzi, którzy nie widzieli na żywo ani jego spektakli, ani nie zetknęli się z samym twórcą. Ich spojrzenie na dzieło Grotowskiego lokuje się w radykalnie innym dyskursie kulturowym niż ten, który obowiązywał za jego życia.

W refleksji nad spuścizną Grotowskiego odchodzi się dziś od języka i terminologii narzuconych przez samego twórcę (oraz współtwórców kanonicznych formuł dotyczących jego działań, Ludwika Flaszena oraz Zbigniewa Osińskiego). We współczesnych tekstach poświęconych Grotowskiemu dominują trzy kręgi tematyczne: 1. sprawa wewnętrznych strategii pracy zespołu, w których nie brakowało elementów przemocy oraz manipulacji, nierzadko destrukcyjnej dla jego członków (tu najsilniej brzmiącym głosem są wypowiedzi Teresy Nawrot, i inspirowany jej świadectwem film Karola Radziszewskiego „Książę”); 2. kwestia genderowa, czyli stosunek Grotowskiego do kobiet i homoseksualistów, dostrzegalny zarówno w jego odczytywanych na nowo przedstawieniach, jak i w praktyce działań twórczych (artykuł Agaty Adamieckiej-Sitek „Grotowski, kobiety i homoseksualiści” i wywołane nim dyskusje), 3. problem zaangażowania politycznego Grotowskiego w latach pięćdziesiątych oraz stosowane później przez niego strategie gry z władzą.

W swoim wykładzie będę analizować, w jaki sposób te kierunki badań i krytycznych spojrzeń wpływają na postrzeganie zarówno osoby aktora, jak i technik aktorskich w teatrze Grotowskiego. Spróbuję także przyjrzeć się zmianom postrzegania zjawiska „aktor teatru Grotowskiego” zachodzącym w środowisku profesjonalnych aktorów teatrów repertuarowych w Polsce.