Adaptacja powieści Olgi Tokarczuk w reż. Roberta Talarczyka
niedz. 9.06.2024, 17.00 (pokaz z audiodeskrypcją oraz touch tour)
Empuzjon nadchodzi… Zobacz wideo!
U stóp dolnośląskich gór leży uzdrowisko, a w tamtejszym Pensjonacie dla Panów mieszkają kuracjusze, którzy niczym u Tomasza Manna w „Czarodziejskiej górze” sądzą, że mają coś do powiedzenia na tematy, którymi żyje świat. W ich rozmowach, suto zakrapianych nalewką Schwärmerei, wszystko – sztuka, wojna, literatura, historia, polityka i teologia – sprowadza się ostatecznie do kwestii kobiet i ich niższości wobec mężczyzn. Czy to wyłącznie przejaw mizoginii, czy może ich poglądy posiadają drugie dno? Czy to przypadek, że przyjazd Mieczysława Wojnicza do sanatorium w Görbersdorfie zbiega się z pewną tajemniczą śmiercią? Dlaczego ochoczo rozmawia się tu na każdy inny temat, ale nie o zaginionych ludziach? Czego boją się mieszkańcy Pensjonatu dla Panów? Młody kuracjusz niepewnie wkracza na terytorium zajęte przez mężczyzn przekonanych o swojej mądrości. Każde spotkanie, suto zakrapiane nalewką Schwärmerei, to przecież doskonała okazja do rozpraw o sztuce czy filozofii, a w ostateczności – wyższości mężczyzn nad kobietami. Tymczasem nagrobki na pobliskim cmentarzu okazują się niepokojąco do siebie podobne. Może kolejne tyrady są jedynie próbą ukrycia lęku przed tajemniczą siłą, która odpowiada za unoszącą się w powietrzu śmierć? Zegar tyka, otaczający sanatorium las staje się coraz bardziej złowieszczy, zbliża się pierwsza listopadowa pełnia księżyca, wilgotne powietrze przenika odór rozkładu, a Wojnicz wciąż nie wie, dlaczego wszystkie oczy (nie tylko te ludzkie) skierowane są na niego… I dlaczego ze wszystkich możliwych zakamarków wydobywa się ten niepokojący głos? Czy ktoś jeszcze go słyszał? Gdzie należy spojrzeć, żeby zobaczyć ukrytą twarz tutejszego pejzażu?
Teatralna adaptacja pierwszej po Nagrodzie Nobla powieści Olgi Tokarczuk to doskonała okazja do przyjrzenia się temu, co tak naprawdę wiemy o świecie, a co pozostaje przed nami w ukryciu. Ta opowieść, błyskotliwie analizująca to, co męskie i kobiece w kulturze, traktuje również o poszukiwaniu własnej tożsamości w świecie bezmyślnie powielanych poglądów i uprzedzeń.
Robert Talarczyk jest reżyserem, dramaturgiem, aktorem. Ślązakiem. W latach 2005–2013 dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Polskiego w Bielsku-Białej, od września 2013 dyrektor Teatru Śląskiego w Katowicach. Od 2018 roku jest także dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu „OPEN THE DOOR”, poświęconego szeroko pojętemu wykluczeniu. W 2021 roku został uhonorowany Nagrodą im. Zygmunta Hübnera „Człowiek Teatru”.
Wyreżyserował ponad 60 przedstawień, wśród których niezwykle istotne miejsce zajmują te o tematyce śląskiej: „Cholonek” Janoscha, „Piąta strona świata” Kazimierza Kutza, „Wujek.81. Czarna ballada” jego autorstwa, „Drach” i „Pokora” Szczepana Twardocha czy „Nikaj” Zbigniewa Rokity. W interpretacji Talarczyka historie lokalne i dramaty jednostki uwikłanej w tryby historii nabierają ponadczasowej uniwersalności. Chętnie sięga po teksty twórców kanonicznych, takich jak np. Isaac Singer, William Wharton, Jarosław Hašek, Michaił Bułkahow czy Juliusz Verne, ale też nie obawia się debiutów – jako pierwszy współpracował teatralnie z Arturem Pałygą, Weroniką Murek, Zbigniewem Rokitą czy Szczepanem Twardochem.
Realizował spektakle na kilkunastu scenach w kraju, m.in. w Teatrze im. H. Modrzejewskiej w Legnicy, Teatrze Ludowym w Krakowie, STUDIO teatrgalerii w Warszawie, Operze Śląskiej w Bytomiu, Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, Teatrze Nowym w Łodzi czy Teatrze Żydowskim w Warszawie. Kilkakrotnie reżyserował też sztuki na scenach Teatro Astra i Fondazione Teatro Piemonte Europa w Turynie.
Występuje w monodramie „Byk”, który reżyserował wspólnie ze Szczepanem Twardochem, autorem tekstu. Spektakl jest graną w całej Polsce koprodukcją STUDIO Teatrgalerii, Fundacji Teatru Śląskiego „Wyspiański”, Teatru Łaźnia Nowa w Krakowie i Instytutu im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.
Wielokrotnie nagradzany za swoją twórczość. Jest laureatem m.in. Specjalnej Złotej Maski za kreatywność i wszechstronność umiejętności adaptatorskich, aktorskich i reżyserskich, trzech Złotych Masek za najlepsze spektakle oraz Złotej Maski za reżyserię. Jego spektakle były doceniane na międzynarodowych festiwalach: Teatrów Moraw i Śląska, Sąsiedzi oraz Zderzenie. Jego „Piąta strona świata” zdobyła nagrodę za najlepsze przedstawienie XIX edycji Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, zaś „Żyd” zwyciężył na festiwalu R@Port. Na XIV Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry” – Sopot 2014 uhonorowano go nagrodami za reżyserię telewizyjnej wersji „Piątej strony świata” oraz za adaptację powieści Kazimierza Kutza.
Wojciech Kilar to jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów XX wieku, pianista, światowej sławy twórca muzyki filmowej (m.in. do „Draculi” Francisa Forda Coppoli), autor muzyki teatralnej i sakralnej. Pracował z najwybitniejszymi polskimi reżyserami: Romanem Polańskim, Krzysztofem Zanussim, Andrzejem Wajdą, Krzysztofem Kieślowskim i Kazimierzem Kutzem. Wojciech Kilar do 1974 roku, kiedy skomponował swój najsłynniejszy dzisiaj utwór, poemat symfoniczny „Krzesany”, uchodził za czołowego przedstawiciela polskiej awangardy muzycznej. Przedstawiciel Polskiej Szkoły Kompozytorskiej. Skomponował muzykę do kilkudziesięciu przedstawień teatralnych na najważniejszych polskich scenach, m.in. w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie, Teatrze Wielkim w Poznaniu, Teatrze Narodowym w Warszawie, Teatrze Śląskim w Katowicach, Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie i Teatrze Studio w Warszawie. Znakiem charakterystycznym jego bogatej, wszechstronnej twórczości jest świadoma rezygnacja z awangardowych środków technicznych. Stosował uproszczony muzyczny język, w którym eksponował wywołujące silne emocje melodie i wielkie masy brzmienia. Za swoją działalność artystyczną otrzymał wiele nagród, m.in. na Festiwalu Filmów Polskich w Gdańsku za muzykę do „Ziemi obiecanej” (reż. Andrzej Wajda), za muzykę do filmu „Bram Stoker’s Dracula” (reż. Francis Ford Coppola) Nagrodę Amerykańskiego Stowarzyszenia Kompozytorów, Autorów i Producentów „ASCAP Award 1992” w Los Angeles, Nagrodę Orła Polskiej Akademii Filmowej za muzykę do filmu „Persona non grata” (reż. Krzysztof Zanussi). Uhonorowany także Nagrodą Komitetu Kinematografii, Złotym Fryderykiem, odznaczony Złotym Medalem Zasłużony Kulturze „Gloria Artis” oraz Orderem Orła Białego. Artysta zmarł w 2013 roku w Katowicach. W domu, w którym mieszkał i pracował, powstanie Katowickie Centrum Edukacji Muzycznej „Dom Kilara”. Miejsce to będzie nie tylko upamiętniać dorobek kompozytora, ale także stanie się przestrzenią do realizacji wydarzeń z udziałem kolejnych pokoleń twórców.
Katarzyna Borkowska – charakterystyczny styl i silny indywidualny rys jej projektów sprawiają, że jest jedną z najciekawszych realizatorek tworzących monumentalne scenografie, intrygujące kostiumy i zapadające w pamięć światła. Wielokrotnie pracowała ze znakomitymi polskimi reżyserami, m.in. z Mają Kleczewską, Eweliną Marciniak, Michałem Borczuchem, Robertem Talarczykiem, Leną Frankiewicz, Wojciechem Farugą, Barbarą Wysocką czy Małgorzatą Warsicką. W 2019 roku wyreżyserowała operę „Don Giovanni” Mozarta w Theater Freiburg w Niemczech, do której zaprojektowała też scenografię i kostiumy oraz odpowiadała za reżyserię świateł. Pracowała na najważniejszych polskich scenach, m.in. w Teatrze Narodowym w Warszawie, Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, Teatrze Polskim im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy, Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy.
Laureatka wielu prestiżowych nagród i wyróżnień. W 2022 roku na XV Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym „Boska Komedia” otrzymała nagrodę za scenografię i reżyserię świateł do spektaklu „Dziady” Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, a na Festiwalu Scenografii i Kostiumów „Scena w Budowie” otrzymała „Złotą Kieszeń”, nagrodę za scenografię i kostiumy do spektakli „Pokora” Teatru Śląskiego oraz „Tysiąc nocy i jedna. Szeherezada 1979” z Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Za scenografię, kostiumy i światło do tego ostatniego tytułu otrzymała także nagrodę na XXVII Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej. Na XXXVI Warszawskich Spotkaniach Teatralnych nagrodzona za najlepszą scenografię, kostiumy i reżyserię światła do spektaklu „Śmierć i dziewczyna” z Teatru Polskiego we Wrocławiu.
Otrzymała także Nagrodę im. Leona Schillera za twórcze osiągnięcia w dziedzinie scenografii.
Adam Wesołowski to kompozytor, dyrygent pianista, teoretyk muzyki i manager kultury, dyrektor Filharmonii Śląskiej im. Henryka Mikołaja Góreckiego.
Jest absolwentem Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach w klasie kompozycji Edwarda Bogusławskiego i Aleksandra Lasonia oraz w klasie fortepianu Wojciecha Świtały, które ukończył z wyróżnieniem. Jednocześnie studiował teorię muzyki. Jest laureatem Nagrody Marszałka Województwa Śląskiego za upowszechnianie i ochronę dóbr kultury oraz wielu konkursów kompozytorskich, m.in. I nagrody Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. A. Dvořáka w Czechach i Ogólnopolskiego Konkursu Kompozytorskiego im. Adama Didura (dwukrotnie). Jest członkiem Związku Kompozytorów Polskich. W 2020 roku został odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Jest dyrektorem jednego z największych festiwali muzycznych w kraju – Międzynarodowego Festiwalu im. Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego. W latach 2014–2018 był zastępcą dyrektora Orkiestry Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa Sinfonietta Cracovia. W latach 2009?2014 był managerem Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy AUKSO, a w latach 2013–2017 dyrektorem Młodej Filharmonii AUKSO. Skomponował ponad 50 utworów, dokonał aranżacji ponad 100, które wykonywano na polskich i zagranicznych koncertach oraz festiwalach, m.in. Festival Pablo Casalsa (Francja), Festiwal im. A. Dvořáka (Czechy), Europejski Festiwal im. Jana Kiepury, Szalone Dni Muzyki – La Folle Journée de Varsovie czy Międzynarodowe Dni Odessy (Ukraina). Jego utwory interpretują znakomici soliści i dyrygenci, m.in: Jerzy Maksymiuk, Hobart Earle, Massimiliano Caldi, Andriy Yurkevych, Marek Moś, Valeriy Sokolov, Alexander Humala, Uwe Theimer, Francesco Bottigliero, Łukasz Długosz, Marek Torzewski czy Andrzej Lampert.
Kaya Kołodziejczyk jest tancerką i choreografką, absolwentką Warszawskiej Szkoły Baletowej oraz P.A.R.T.S. w Brukseli, magister sztuk z HfMDK we Frankfurcie nad Menem. Występowała w spektaklach tworzonych przez najważniejszych choreografów przełomu XX i XXI wieku (m.in. Anne Teresa de Keersmaeker, Trisha Brown czy William Forsythe). W 2009 roku została uznana przez krytyków niemieckiego czasopisma „Ballettanz” za najciekawszą tancerkę młodego pokolenia. Wśród jej autorskich realizacji choreograficznych znajdują się prace z pogranicza sztuk, prezentujące różne estetyki i style taneczne. Tworzyła m.in. w Belgii, Francji, Niemczech, Holandii. Swoje spektakle opiera na ideach cross-art, włączając eksperymentalne podejście do ciała i jego materialności, interaktywne animacje oparte na reagowaniu na dźwięk i ruch, techniki somatyczne, obrazy filmowe, muzykę współczesną i oryginalne partytury ruchowe. Chętnie współpracuje też z teatrami dramatycznymi, dla których tworzy choreografie, ruch sceniczny oraz w których występuje. Pracowała ze znakomitymi reżyserami (m.in. Maja Kleczewska, Ewelina Marciniak, Robert Talarczyk, Marcin Wrona, Monika Pęcikiewicz) na najważniejszych polskich scenach – Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Teatr Polski w Poznaniu, Teatr Żydowski w Warszawie, Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach i Teatr Powszechny w Warszawie to tylko niektóre z nich.
Miłosz Markiewicz to kulturoznawca i historyk sztuki, doktor nauk humanistycznych, tłumacz, dramaturg, kierownik literacki Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.
Współtworzył przedstawienia teatralne jako autor adaptacji oraz dramaturgii zarówno tytułów kanonicznych, jak i najnowszych, m.in. w Teatrze Śląskim, Teatrze Zagłębia w Sosnowcu czy Teatrze Nowym im. K. Dejmka w Łodzi. Pracował również przy słuchowiskach, widowiskach plenerowych oraz serialu internetowym. Dwukrotnie pełnił funkcję kuratora programu merytorycznego Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuki Reżyserskiej INTERPRETACJE (2018, 2022). W charakterze eksperta i współpracownika merytorycznego pracował dla licznych instytucji kultury w całym kraju. Autor m.in. tekstów do katalogów wystaw oraz do narzędziownika Narodowego Centrum Kultury na temat dobrych praktyk w badaniach publiczności. Były członek redakcji czasopisma naukowego „Estetyka i Krytyka”, obecnie związany z redakcjami pism kulturalnych „Czas kultury” i „Fragile”. Jest adiunktem w Katedrze Teatru i Sztuki Mediów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Adaptacja i reżyseria: Robert Talarczyk
Muzyka: Wojciech Kilar (w opracowaniu Adama Wesołowskiego)
Scenografia, kostiumy, reżyseria świateł: Katarzyna Borkowska
Choreografia: Kaya Kołodziejczyk
Dramaturgia: Miłosz Markiewicz
Konsultacje literackie: Ryszard Koziołek
Asystenci reżysera: Michał Piotrowski, Mateusz Worek
Kierownictwo produkcji: Małgorzata Długowska-Błach
Współpraca produkcyjna: Justyna Pankiewicz
Kierownik techniczny produkcji: Maciej Rokita
Asystentka produkcji: Dorota Damec
Obsada:
Empuza – Mateusz Znaniecki
Mieczysław Wojnicz – Michał Piotrowski
Wilhelm Opitz – Marcin Gaweł/Grzegorz Przybył
Thilo von Hahn – Mateusz Smoliński
Walter Frommer – Dariusz Maj
August August – Krzysztof Strużycki
Longin Lukas – Marcin Szaforz
doktor Semperweiß – Wiesław Sławik
ojciec Wojnicza – Artur Święs
Rajmund, Hans Castorp – Jakub Fret
Premiery: 12 maja 2023 Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego; 19 maja 2023 STUDIO teatrgaleria w Warszawie; 23 czerwca 2023 Instytut im. Jerzego Grotowskiego
Koprodukcja: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach i STUDIO teatrgaleria w Warszawie
Jeśli są Państwo osobami ze specjalnymi potrzebami i planują wziąć udział w wydarzeniu, prosimy o kontakt mejlowy lub telefoniczny minimum 3 dni wcześniej: sekretariat@grotowski-institute.pl, 71 34 45 320. Taka informacja pozwoli nam wdrożyć rozwiązania, które sprawią, że wydarzenie będzie dla Państwa dostępne.