„J’accuse”, czyli Hamlet i mijalowcy

Na mapie teatralnych wędrówek Jerzego Grotowskiego Opole stanowiło miejsce szczególne. Tu, w niewielkiej salce, dojrzewało jego myślenie o teatrze i aktorze, tu jego teorie nabierały materialnych kształtów. Dzieje Teatru 13 Rzędów w Opolu zamykają się w pięcioleciu 1959–1964. W Opolu powstało dziesięć przedstawień, w których Grotowski najpełniej zrealizował swoją ideę teatru. Według Edwarda Pochronia, opolskiego dziennikarza, któremu zawdzięczamy sprowadzenie reżysera do Opola, te spektakle dla doświadczonego widza były „rewelacją i rewolucją”, ale dla większości okazywały się niezrozumiałe. Interesujące wydaje się przyjrzenie nie spektaklom (to zadanie zostało już wykonane), lecz egzystencji teatru Grotowskiego w prowincjonalnym mieście na Ziemiach Zachodnich. Czy – jak twierdzą niektórzy – Grotowski świetnie sobie radził z aparatem władzy, czy też – jak chcą inni – praca w Opolu była szeregiem potyczek nie tylko z niezrozumieniem dla teatralnego eksperymentu, lecz także celowym niszczeniem zespołu, który ostatecznie został zmuszony do opuszczenia Opola? Trzon wykładu stanowić będzie omówienie niezwykłego przedstawienia „Studium o Hamlecie” według Wyspiańskiego i Szekspira oraz konsekwencji, jakie poniósł Grotowski, wystawiając spektakl, który „wstrząsnął kryteriami polskiego socjalizmu” (Eugenio Barba).