„Niedowidzenie istnienia”. Hans Bellmer poprzez Jolantę Brach-Czainę

Hans Bellmer (1902–1975), światowej sławy surrealista, urodził się i wychował w Katowicach. Przez długie lata fakt ten jednak pozostawał niedostrzegany i dopiero pod koniec XX wieku w rodzinnym mieście zaczęto mówić o artyście i jego wybitnej twórczości, wielokrotnie wskazując na konieczność godnego jej upamiętnienia. W 2015 w Muzeum Historii Katowic miałam zaszczyt zorganizować dużą wystawę grafik Bellmera, wzbogaconą prezentacją płyt miedziorytniczych, rysunków, książek artystycznych, rzeźb oraz twórczości innych reprezentantów światowego surrealizmu. Wtedy zapoczątkowaliśmy także tworzenie kolekcji prac katowiczanina. Dziś nasze zbiory liczą już kilkadziesiąt obiektów i nadal są poszerzane.

Przy okazji rozmaitych związanych z artystą wydarzeń spotykałam się z bardzo różnymi reakcjami – od zachwytu przez śmiech, obojętność, aż po potępienie. Nieoczekiwanie, wcześniej naciskające na miejskich decydentów, media nabrały wody w usta i nikt, poza pojedynczymi pasjonatami, „nie domaga się” już Hansa Bellmera. Czy spełnienie postulatu zakupu prac wyczerpało moc oddziaływania jego sztuki? A może zbyt przeraża nas to, co Bellmer ma do powiedzenia o najskrytszych, najbardziej intymnych pragnieniach i lękach człowieka? Może wychowani w cieniu tabu seksualności i cielesności nie umiemy już (lub jeszcze) o nich rozmawiać, a nawet myśleć? Lękamy się głębi zmysłowych odczuć, przeraża nas zarówno piękno, jak i nędza ludzkiego, czyli… naszego ciała. Niedowidzenie istnienia jest tak niepokojące, pisała Jolanta Brach-Czaina w „Szczelinach istnienia”. Czy spojrzenie na twórczość Bellmera – czasem posądzanego nawet o mizoginię – poprzez polską biblię feminizmu mogłoby pomóc we „wniknięciu” weń czyli pokochaniu jego sztuki?

Zapraszam na bogato ilustrowany wykład i do rozmowy.