Aktualnie jesteś: Projekty/Szczeliny

Szczeliny 2021–2022

Kobiety w sztukach performatywnych
Kuratorka: Monika Wachowicz

Daty:

pt.–niedz. 12–14/11/2021
pt.–niedz. 3–5/12/2021
pt.–niedz. 7–9/01/2022
pt.–niedz. 4–6/02/2022
pt.–niedz. 4–6/03/2022
pt.–niedz. 1–3/04/2022

W swoim najsłynniejszym i najczęściej cytowanym dziele Platon mówi, że o miłości nauczył się od bardzo mądrej kobiety. Była nią Aspazja. Więcej informacji o tej mieszkance Miletu, partnerce Peryklesa, pozostaje tajemnicą lub zajadłym oszczerstwem usiłującym zatrzeć ślad, jaki Aspazja odcisnęła na ówczesnych mieszkańcach polis, nie kierując się żadną ideą polityczną, lecz miłością. W „Uczcie” Platon pisze, że wszystko czego może nauczyć się mężczyzna o miłości [gr. αγάπη, agape] pochodzi od kobiety: „rodzenie w piękności ciałem i duchem” (Platon, „Biesiada”, tłum. Stefan Okołów, Warszawa 1909, symposion. 206 B).

Kobieta w różnych odsłonach; silna, złamana, piękna, kaleka, pożądana, odrzucona.

Kobieta-ciało, Kobieta dająca życie, Kobieta-kochanka, Kobieta-siostra.

ONA – Kobieta przedzierająca się przez szczeliny istnienia, swym oddechem dotyka, pieści najmniejsze pęknięcia, tworząc głęboką rewolucyjną zmianę, która dokonuje się w duchu pierwiastka niesionego z uwagą, aby w ostateczności oderwać się od tradycyjnego postrzegania jej samej. Wymyka się, nie traci poruszenia, idzie głębiej, rozpycha się, wyłania z Platońskiej jaskini. Nie można jej już zatrzymać.

Nasza Kobieta to w swej istocie upływający Czas. Albert Einstein napisał: „Najpiękniejsze doświadczenie, jakie możemy mieć, to doświadczenie nieodgadnionego… Każdy, kto nie zastanawia się, nie dziwi się, może równie dobrze nie żyć, jego oczy są zamglone”.

„Szczeliny. Kobiety w sztukach performatywnych” to cykl wydarzeń na styku teatru i performansu; akcjonizmu i eksperymentalnego body artu; instalacji wizualnej i alternatywnego flash mobu. W programie znajdą się również działania związane z fotografią, filmem jako dokumentem sztuki oraz panele dyskusyjne. Każda odsłona to jedna szczelina, jedno pęknięcie. Tematem przewodnim cyklu jest Kobieta, Ona – kobiecość i rola, jaką Kobieta pełni od pokoleń w społeczeństwie, kulturze, polityce. Jaka jest, jaką ją widzimy, jak jest postrzegana przez siebie samą, przez mężczyznę, przez najbliższych.

Powołując „Szczeliny”, chcę zaproponować szczególnego rodzaju proces, który wymaga otwartości i współodczuwania, tzn. uczuć i postawy, bez których żadna istota ludzka nie będzie gotowa na przyjęcie świata i w końcu „zapomni, o czym zapomniała”. W „Szczelinach” wierzę w wieczne zadanie sztuki; że uchyli i odsłoni, a w konsekwencji rozciągnie kolejną warstwę wrażliwości w oswajaniu świata i doświadczaniu własnego życia.

Jest jeszcze coś, o czym nie wolno mi zapomnieć: o chorobie i cierpieniu. Świat dzisiaj wypiera ze świadomości obecność słabości, choć przecież cały czas zbieramy jej owoce, destruktywne plony. Człowiek boi się cierpienia, z czasem strach zastępując obrzydzeniem. Szuka miejsc, aby zakopać i ukryć je głęboko pod ziemią. Ale cierpienie istnieje i będzie o sobie przypominać naszym głosem, słowem, propriocepcją naszego ciała.

„Szczeliny” stają się wtedy opowieścią; spowiedzią ciała skierowaną do wewnętrza, lecz zarazem otwartą na obecność tych, którzy jej wysłuchają. Takie pęknięcia istnienia nabierają jeszcze innego znaczenia – stają się miejscem, wspólnotą tych, którzy doświadczają boleści, pozostając „w zawieszeniu”, oraz tych, którzy przychodzą, aby uśmierzyć ból, wysłuchać, przywrócić godność.

„Szczeliny” dedykuję Jolancie Brach-Czainie; w głębi serca czuję, że przyczyniła się do ich powołania.

„Trzeba egzystencjalnego otwarcia, byśmy stanąć mogli pośród nieskończonego pasma istnienia. W głębi doświadczania. I wewnątrz słowa, którym mówi ciało świata. Na przejściu wiodącym poprzez nas od przeszłości ku przyszłości, których zwornikiem wolno nam być przez chwilę. Szczeliną w przestworzach” (Jolanta Brach-Czaina, „Szczeliny istnienia”, Dowody na Istnienie, Warszawa 2018, s. 43).
Monika Wachowicz, kuratorka

Program poprzednich wydarzeń