Po modern – post-modern; źródła, metody, konteksty i konsekwencje działalności artystów z Judson Dance Theater i Grand Union

Powiedzieli już wszystko, wszystko już zrobili, nie sposób wyobrazić sobie dalszej ich twórczości. Oczekiwania, założenia, pamięć, wolność zostały poddane próbie i podważone. Powołano do istnienia nowy świat możliwości dla tańca, spektaklu i sztuki. Ale ten nowy szczególny świat stworzony przez sześć osób pracujących razem – z siłą większą a zarazem innego rodzaju niż ta, która towarzyszyła ich indywidualnej pracy – był nierozerwalnie spleciony z realnym światem, w jakim żyję i w jakim żyją oni, tyle tylko, że ten świat nigdy nie będzie już taki sam.
Sally Banes: Terpsychora w tenisówkach. Taniec post-modern

Przedstawiłam jasno i dokładnie moje własne poglądy dotyczące tego, co nazwałam post-modern dance dużo wcześniej nim postmodernizm stał się ciągle używanym słowem na określenie wszystkiego, od sztuki i kultury do wojny włącznie. Tak jak Donalda Judda „obiekty szczególne” (specific objects), a Roberta Morrisa „jednolite formy” (unitary forms) zastąpiły iluzjonizm kształtami abstrakcyjnymi, a monumentalność ludzkim wymiarem, tak postmodernistyczny taniec zastąpił fikcyjnego bohatera i techniczną wirtuozerię „neutralnym wykonywaniem czynności” (doing), ruchami celowymi i ludzkim raczej niż heroicznym wymiarem ruchu.
Yvonne Rainer: Feeling Are Facts: a Life

Zmiana, która zapowiadała się jako proste następstwo pokoleń, okazała się radykalnym przełomem w samym sposobie rozumienia tego, czym jest taniec, zadań i kwalifikacji choreografa i tancerza (artysty), a także świadka i uczestnika zdarzeń (widza). Odchodząc od zasad historycznego modern dance, a nawet od awangardy lat pięćdziesiątych (włączając w nią nie tylko Merce’a Cunninghama, lecz także Annę Halprin, Jamesa Warringa, Merle Marsicano, Aileen Passloff i innych), choreografowie post-modern znaleźli nowe sposoby, by eksponować taniec jako medium, nie zaś jego znaczenie. Ten program był zbieżny z tendencją kulturową, która znalazła swój wyraz w książce Susan Sontag Przeciw interpretacji (Against Interpretation), zbiorze esejów pisanych w latach 1962–1965.

Pierwsze lata (okres 1960–1976) zaowocowały eksplozją form i definicji, pojawiło się wówczas wiele spośród najważniejszych tematów tańca post-modern, takich jak odniesienia do natury, historii, nowy stosunek do czasu, przestrzeni i ciała, wreszcie kwestia definicji tańca, jego funkcji i struktury. Niezwykle szybko post-modern dance stał się dla młodszego pokolenia Judson tematem autoreferencyjnym w teorii i twórczości artystycznej.

Artyści pokolenia, o którym będzie mowa podczas seminarium, działali w grupie, a przecież niezwykle indywidualnie, każdy z nich rozwijał swój własny, oryginalny program już nie tylko twórczości, lecz także twórczego życia, nie dbając przy tym o pozycję społeczną ani medialny sukces. Traktowali swoją aktywność z niezwykłą powagą, a zarazem swobodą i bezpretensjonalnością. Nie byli wyszkolonymi zawodowcami w dziedzinie akademicko pojętej sztuki. To zwyczajni ludzie, którzy rozglądają się wokół i przy udziale swojej prawdziwej pasji przetwarzają rzeczywistość w działania, którymi mogą i chcą dzielić się z innymi. Nie manipulują widzem, nie próbują mu niczego narzucić, ale stawiają mu wyzwania, traktując go jako równorzędnego partnera. Pokolenie Judson próbowało ucieleśnić idee prawdziwie demokratycznej, egalitarnej sztuki, niemal rytualnej aktywności człowieka jako KAŻDEGO.

Zagadnienia poruszane w trakcie seminarium:

• Warsztaty u Roberta Dunna jako moment spotkania i dojrzewania do samoświadomości artystycznej (dziedzictwo Merce’a Cunninghama)
• Wspólnota tańca z ideami popartu, minimalizmu
• Taniec i sztuki wizualne: m.in. Robert Morris, Frank Stella, rzeźby wielkie Richarda Serra, Sol LeWitt, Donald Judd, Bruce Nauman, Robert Rauschenberg, John Jaspers, Andy Warhol
• Taniec i muzyka współczesna, m.in. John Cage, oraz grupa awangardowych kompozytorów amerykańskich: David Tudor, Erl Brown, La Monte Young
• Taniec i performance art, happening: Grupa Fluxus, Robert Morris, Robert Whitman, Allan Kaprow
• The Living Theater, Wooster Group
• Taniec i nowe technologie: 9 Evenings: Theatre & Engineering
• Od indywidualności do demokratyzacji sztuki i procesu tworzenia: kontakt z widzem jako świadkiem, współtwórcą, partnerem
• Przypadek jako metoda twórcza
• Procesualność działań jako cel sam w sobie
• Przestrzeń codzienna: manifest i inspiracja
• Zwyczajne ciało, zwyczajny wykonawca, codzienne działania
• Improwizacja i demokratyzacja procesu pracy jako metoda nadrzędna (Grand Union)
• Improwizacja kontaktowa: nowa forma pracy z ciałem i postawa wobec świata (Steve Paxton)
• Kilka najważniejszych sylwetek: Yvonne Rainer, Steve Paxton, Simone Forti, Trisha Brown

Seminarium będzie bogato ilustrowane fragmentami dokumentów i archiwalnych nagrań, zawierającymi elementy działań praktycznych.