VoiceLAB. Próby przy uchylonych drzwiach

Po kilkuletnich poszukiwaniach prowadzonych w ramach zamkniętej pracy  otwieramy drzwi naszego „laboratorium” i zapraszamy słuchaczy z zewnątrz. Nie nadajemy temu wydarzeniu formy koncertu, a otwartej próby. Koncert jest formą, która musi mieć pewną strukturę dramaturgiczną – i już sam ten fakt może potencjalnie zakłócić to, co chcemy osiągnąć w naszej pracy: pełne wydobycie tego, co w sposób obiektywny zawiera się w samej muzyce, przede wszystkim w harmonii, i co nie jest związane z interpretacją bądź oczekiwaniami odbiorców wobec wykonywanego materiału. Próby otwarte są dla nas przede wszystkim okazją do badania, jak przenosić jakości wypracowane w ramach głębokiej pracy laboratoryjnej, na sytuację wykonawczą.

Materiał, nad którym pracujemy w trakcie prób, jest wynikiem naszych wieloletnich poszukiwań, mających na celu wydobycie pełni potencjału kryjącego się w harmonii, oraz głębokiej fascynacji muzyką gruzińską. Uświadomiła nam ona, że daleko poza poprawnym, czystym śpiewem leży brzmienie pełniejsze, niosące o wiele więcej muzycznych znaczeń, a nawet zdolne zmieniać powietrze między śpiewającymi a słuchaczami w geometryczną mozaikę.

Przy zachowaniu pełnego skupienia i uważności, jakie właściwe są pracy laboratoryjnej, chcemy zaprosić słuchaczy z zewnątrz, by podzielić się z nimi nie tyle wynikami naszej pracy, ile raczej samym procesem poszukiwań w obrębie harmonii – nie ukrywając naszych pomyłek i wątpliwości, jakie spotykamy na co dzień. Chcemy badać, jak na nasze słyszenie wpływa obecność słuchających, gdyż to konieczny element naszej regularnej praktyki. Możemy ją porównać do treningu uszu: muzyka gruzińska stanowi punktem wyjścia do poszukiwań w obrębie subtelnej materii mikrostrojenia w polifonii – po to, by oddać sprawiedliwość harmonii jako medium obiektywnej ekspresji.

Cykl otwartych prób skierowany jest do wszystkich miłośników muzyki, zarówno praktyków, jak i teoretyków. Mamy nadzieję, że obserwowanie naszej metody pracy i jej procesu może być dla osób z zewnątrz treningiem słyszenia niezależnie od stopnia zaawansowania. Otwarte próby potrwają ok. 45 minut.

Zachęcamy do obejrzenia lekcji Trzeci wymiar polifonii dostępnej na platformie teatrzar.net: http://www.teatrzar.net/trzeci-wymiar-polifonii/

O próbie pracy nagranej w kwietniu 2021

Muzyka gruzińska urzekła nas swoim pięknem od samego początku – i potem długo zajęło nam zrozumienie, dlaczego tak się stało.

Gruzińska polifonia jest wyjątkowa pod wieloma względami. Bogata chromatyzacja i zmienność łamią w niej poczucie centrum tonacyjnego (osłabionego już na wstępie przez fakt, że poszczególne głosy z reguły zapisane są w różnych tonacjach; utwory zapisane w określonej tonacji rzadko dążą też do rozwiązania na tonikę). To właśnie za sprawą tego repertuar ów zawdzięcza swą różnorodność i nieprzewidywalność. Zmiany są tak częste i odbywają się tak naturalnie, że każą przypuszczać, iż przed przyjęciem zachodniego systemu zapisu w ogóle nie były traktowane w kategorii zmiany tonacji: wynikały raczej wprost z tradycji i uzusu, wszystkiego, co składało się na sumę gruzińskich wyobrażeń dotyczących muzyki. Wszystko to sprawia, że poziom złożoności kompozycji, jaki Zachód osiągnął między XIX a XX w., Gruzini osiągali już w średniowieczu – zderzenie zaś tej złożoności z naturalnością, wynikającą z głębokiego osadzenia w wieloletniej tradycji, szczególnie dla zachodniego ucha, wywołuje wrażenie obcowania z muzyką przesiąkniętą pięknem i tajemnicą.

Na tym odmiennym gruncie nie obowiązują też znane nam zasady organizacji samego materiału dźwiękowego, określające wielkość interwałów. Odmienne zależności między wysokością poszczególnych dźwięków sprawiają, że każdy akord, nawet konsonansowy, zawiera w sobie pewną dozę napięcia, a przebiegi melodyczne i wynikające z nich zmiany akordów są zawsze przechodzeniem od jednego stopnia napięcia do innego. Próby zrozumienia tej gradacji w każdym momencie każdego utworu są dla nas największym wyzwaniem i stanowią esencję pracy VoiceLAB-u.
Aleksandra Kotecka, Tomasz Wierzbowski i Krzysztof Paździora

Aleksandra Kotecka, Tomasz Wierzbowski i Krzysztof Paździora od ponad sześciu lat prowadzą wspólne poszukiwania w obrębie polifonii. W swoim laboratorium pracy z głosem VoiceLAB, skupiają się przede wszystkim na wymiarze wertykalnym utworów, aby z każdej harmonii wydobyć maksimum brzmienia. Dzięki takiemu podejściu każdy interwał okazuje się jednostką niosącą określone nastroje, napięcia i rozwiązania, same w sobie stanowiące rodzaj mikroopowieści, a więc stawiające przed wykonawcą wyzwanie wymagające pełnego zaangażowania w działanie wokalne. Czerpiąc z tradycji muzycznych posługujących się skalami nierównomiernie temperowanymi, starają się wchodzić w głąb każdego dźwięku, przekraczając zachodnioeuropejskie myślenie o muzyce oparte na klawiaturze fortepianu. W swoim podejściu do pracy wokalnej kierują się przekonaniem, że muzyka może stać się namacalna, o ile uszanuje się pełnię potencjału poszczególnych harmonii. Dzięki takiemu podejściu muzyka staje się medium obiektywnej ekspresji.