Aktualnie jesteś: Teatr na faktach

Teatr na faktach 2021

Kurs teatru dokumentalnego
Marzec–grudzień 2021

Idea

Po dwóch latach doświadczeń z teatrem dokumentalnym możemy stwierdzić z całym przekonaniem: prawdziwe życie jest bardziej zaskakujące i szalone od naszych najdzikszych fantazji na jego temat. Idąc w świat ze sprzętem nagrywającym (podstawowym wyposażeniem teatralnego dokumentalisty), poznasz ludzi, których istnienia nie podejrzewałeś, i usłyszysz historie, o których nie przeczytasz w gazecie. (…)  będziemy Was uczyć pracy w technice verbatimu, czyli dosłownego zapisu rzeczywistości bez jej odautorskiej interpretacji i komentarzy. Będziemy próbowali z bezliku wysłuchanych opowieści stworzyć dramat – trzymającą w napięciu fabułę. Będziemy szukać scenicznych środków wyrazu dla naszych historii. Wielką wagę w naszych zajęciach przywiązujemy do praktyki twórczej. Każdy z uczestników naszego kursu będzie miał szansę spróbować swych sił jako researcher, dramaturg, aktor lub reżyser.

„Świat jest teatrem”, a przedstawienie, jakie rozgrywa się dzisiaj przed naszymi oczyma, ma akcję niezwykle szybką i tak potwornie splątaną, że jej przyszłych perypetii i ostatecznego rozwiązania nie są w stanie przewidzieć najbardziej nawet doświadczeni widzowie. Teatr dokumentalny jest próbą opowiedzenia o tych gwałtownych i zaskakujących przemianach, których doświadczamy i których jesteśmy częścią. Z perspektywy kilkuletnich doświadczeń możemy powiedzieć, że nie jest to zadanie łatwe. Ale za to niezwykle podniecające!
Krzysztof Kopka

Teatr dokumentalny jest osobnym gatunkiem artystycznym istniejącym na pograniczu sztuki i pogłębionej analizy socjologicznej. W jego obrębie powstają teksty dramatyczne i spektakle teatralne traktujące o najbardziej aktualnych i ważkich problemach naszej współczesności. Stosowana w nim technika verbatim polega na pogłębionym researchu i wywiadach z Bohaterami. W sztukach teatru dokumentalnego nie ma ani jednego zmyślonego słowa, a wszystkie postacie są prawdziwe. Prowadzi to do bardzo wyjątkowego spotkania – historii opowiedzianej przez życie z rzeczywistością sceniczną.

Trzeci już kurs teatru dokumentalnego, adresowany do młodych twórców teatralnych, badaczy i aktywistów społecznych, poświęcony zostanie nie tylko Bohaterom codzienności, ale także trudnej sytuacji Białorusinów. Zaplanowane tematy sesji pracy to m.in.: teoria i praktyka teatru dokumentalnego; wywiady jako źródło, praca nad wywiadami; dramaturgia tekstu dokumentalnego, tworzenie scenariuszy dokumentalnych; praca z aktorem i inscenizacja tekstu dokumentalnego; wykorzystanie nowych mediów w teatrze dokumentalnym (teatr online, podcasty, teatr radiowy).

Sytuacja u naszego wschodniego sąsiada to obecnie jeden z najważniejszych tematów dotyczących naszej współczesności. Osobiste historie Bohaterów, zarówno tych z diaspory w Polsce, jak i naocznych świadków wydarzeń na Białorusi, dadzą nowe spojrzenie na ciągle trwającą za wschodnią granicą rewolucję. Na podstawie zebranych przez uczestników kursu wywiadów przygotowany zostanie scenariusz, a następnie słuchowisko przygotowane przez profesjonalnych aktorów. W ramach kursu „Teatr na faktach” powstaną także spektakle na zaproponowane przez uczestników tematy. Przedstawienia zaprezentowane zostaną w Instytucie.

Wybrane prace, które powstały w ramach poprzednich kursów „Teatru na faktach”:

Kiedy jesteś pomiędzy wodą a lwem morskim… uciekaj!
Słuchowisko w reżyserii Doroty Bator i rozmowa z twórcami

Kwarantanna
Filmowa wersja spektaklu w reżyserii Jakuba Tabisza i rozmowa z twórcami

Alternatywne życie, czyli traktat o snach
Wideoperformans w reżyserii Mateusza Brodowskiego i rozmowa z twórcami

Dziennik czasów zarazy
12 odcinków magazynu „Teatr na faktach”

„Performer” 2018 nr 16: „Teatr dokumentalny”

Opiekunowie kursu: Krzysztof Kopka, Jakub Tabisz

kopkaKrzysztof Kopka mieszka we Wrocławiu. Z wykształcenia teatrolog. Reżyser m.in. „Koriolana” uznanego za najlepszy spektakl szekspirowski sezonu 1998/1999 oraz polsko-rosyjskiego spektaklu „1612” (Teatr Ad Spectatores/Teatr.doc) nagrodzonego na gdyńskim Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych R@Port. Tłumacz z rosyjskiego, przełożył kilkanaście dramatów twórców z kręgu „nowej dramy”. W wydawnictwie Słowo/obraz terytoria wydał antologię współczesnego dramatu rosyjskiego „Lepsi!”. Imał się różnych zawodów, obecnie jest dramaturgiem (m.in. współautorem „Ballady o Zakaczawiu”, „Reź”) i scenarzystą (filmy „80 milionów”, „Fotograf”; seriale „Głęboka woda”, „Komisja morderstw”). Wraz z „Teatrem na faktach” został laureatem nagrody „Kreatywny Wrocław”. Wykłada na ASP we Wrocławiu (Katedra Scenografii).

fot. Oleksandr Poliakovsky

Jakub Tabisz jest twórcą spektakli dokumentalnych „Pogranica”, „Nowi”, „Kwarantanna”, „Paraliż. Sprawa Igora Stachowiaka” oraz akcji performatywnej „Bohater.dok”. Był dwukrotnie nominowany (w latach 2019 i 2021) do Wrocławskiej Nagrody Artystycznej, został także wyróżniony tytułem „30 Kreatywnych Wrocławia 2021”. Na co dzień pracuje w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego, gdzie prowadzi projekt „Teatr na Faktach”. Jest kuratorem artystycznym festiwalu Teatru na Faktach.

Przebieg

Udział w kursie jest bezpłatny. Ze względu na duże zainteresowanie kursem dokonujemy selekcji uczestników na podstawie przesłanych zgłoszeń. Ze względu na sytuację epidemiologiczną pierwsze sesje w marcu i kwietniu odbędą się online. Od maja sesje planowane są na żywo co miesiąc (zapewniamy noclegi osobom spoza Wrocławia). W okresie wakacyjnym odbędzie się jedna kilkudniowa sesja. Kurs zakończy się w grudniu 2021 roku.

Kurs „Teatr na faktach” umożliwia nie tylko zespołową pracę nad spektaklem dokumentalnym, ale także stworzenie własnego przedstawienia. Najlepsze propozycje uczestników, opracowane w czasie sesji, zostaną sfinansowane przez Instytut Grotowskiego i zaprezentowane w lutym 2022 podczas „Miesiąca na faktach”. Spektaklom towarzyszyć będą dyskusje z Bohaterami dotyczącymi najaktualniejszych zjawisk i wydarzeń społecznych. 

Uczestnicy

Kurs adresowany jest do młodych twórców teatralnych (m.in. aktorów, reżyserów, dramaturgów) oraz dziennikarzy, badaczy, reportażystów, aktywistów, zainteresowanych tworzeniem teatru dokumentalnego.

Harmonogram

pt. 5/03, pon. 8/03, 18:00 | online
Temat, Bohater, dialog
I sesja pracy

Temat z pierwszych stron gazet? Czy może ludzka historia, obok której wszyscy przechodzą obojętnie, w niej zaś, jak w Hamletowej „łupinie orzecha”, zawierają się „nieskończone przestrzenie”? Nasi rozmówcy spotkani podczas dokumentowania tematu staną się Bohaterami przyszłego spektaklu. Jak z nimi rozmawiać? Jak prowadzić wywiad? Jakie pytania zadawać, aby uwidoczniły się ich codzienne bohaterstwo w zmaganiach z trudem istnienia, dramatyzm i ciągła nieoczywistość podejmowanych przez nich życiowych wyborów?

pt. 19/03, pon. 22/03, 18:00 | online
Praca nad materiałem
II sesja pracy

Każdy zdokumentowany temat to godziny nagrań i setki stron transkrypcji. Lawina słów, opinii, zbędnych szczegółów, samousprawiedliwień, autoracjonalizacji, pod którymi kryją się ziarna ludzkiego dramatu. Jak do nich dotrzeć? Ponieważ każda historia jest inna, nie ma niezmiennych reguł. Niemniej w trakcie naszych dotychczasowych prac zauważyliśmy pewne prawidłowości, które mogą okazać się przydatne.

pt. 9/04, pon. 12/04, 18:00 | online
Struktura dramatu
III sesja pracy

Gdy już dokopiemy się do tych „ziaren dramatu” – jak o nim opowiedzieć? Jak z tego morza słów, dygresyjnych uników, stworzyć zwartą, trzymającą w napięciu fabułę? Bo życie każdego z nas jest taką właśnie fabułą.

pt. 23/04, pon. 26/04, 18:00 | online
Praca nad spektaklem
IV sesja pracy

sob.–niedz. 15–16/05, 10:00 | online
Praca nad tematami. Przygotowanie czytania performatywnego o Białorusi
V sesja pracy

sob.–niedz. 5–6/06, 10:00 
Praca nad scenariuszem. Praca nad rolą
VI sesja pracy

sob.–niedz. 26–27/06
Co wokół spektaklu? Społeczność, bohaterowie, dyskusja
Zjazd będzie towarzyszyć wydarzeniu z prezentacją spektakli i czytań performatywnych

sob.–niedz. 23–24/10/2021, 12:00 | online
Różewicz: remanent
VII sesja pracy
Omówienie akcji dokumentalnych i dialogu z Różewiczem w ramach projektu „Bohater.dok”. Czy teatr dokumentalny zdołał coś dodać do refleksji poety? Co nam dała Różewiczowska inspiracja? Powrót do projektów rozpoczętych w pierwszej połowie roku. Przegląd postępów prac nad poszczególnymi tematami i scenariuszami.
 
sob.–niedz. 20–21/11/2021, 12:00 | online
Teatr dokumentalny – teatr polityczny
VIII sesja pracy
Sesja poświęcona związkom teatru dokumentalnego z teatrem politycznym. Dlaczego uciekamy od podejmowania tematów z pierwszych stron gazet? Co teatr dokumentalny mógłby wnieść do opowieści o współczesnej polityce? Na czym polega praca zespołowa nad tematem? W jaki sposób teatr może komentować aktualną sytuację?
 
sob. 18/12/2021, 14:00–20:00
niedz. 19/12/2021, 10:00–16:00
Realizacja scenariusza
zjazd końcowy
Podsumowanie kursu i pracy nad poszczególnymi tematami. Wybór scenariuszy do dalszej realizacji. Będzie to ostatni zjazd, podsumowujący trzeci kurs teatru dokumentalnego i zarysowujący dalsze perspektywy pracy indywidualnej i w
zespołach. Czy spektakl dokumentalny jest kopią rzeczywistości? „Zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu”? Kogo gra aktor dokumentalny, gdy wypowiada słowa swej postaci, czyli Bohatera, który często siedzi na widowni? Czy ten Bohater ogląda „siebie”? Jak pracować z aktorem nad postacią, o której nigdy pewnie nie dowie się wszystkiego? Bo o Hamlecie wie przecież wszystko.

Sesje pracy w marcu i kwietniu odbywają się na platformie Zoom. Terminy i tematy kolejnych sesji, zaplanowanych na żywo, będą podawane wraz ze zmianami wynikającymi ze znoszenia obostrzeń dotyczących funkcjonowania jednostek kultury podczas pandemii. Kurs zakończy się w grudniu 2021 roku. Powstałe w jego ramach spektakle zaprezentowane zostaną w lutym 2022 roku.

Wypełnioną kartę zgłoszenia na kurs prosimy przesyłać do 26 lutego 2021 do Jakuba Tabisza na adres: j.tabisz@grotowski-institute.pl,  wpisując w tytule maila „Zgłoszenie na kurs dokumentalny”. Liczba miejsc jest ograniczona. Na podstawie zgłoszeń zostanie wybrana ostateczna lista uczestników.

Galeria zdjęć