Aktualnie jesteś: Rezydencje / Szczeliny

Szczeliny. Kobiety w sztukach performatywnych 2023

„Szczeliny 2023” to 14 wydarzeń, w tym 7 pokazów, które są efektem pracy osób performerskich podczas rezydencji artystycznych w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego.

Do współpracy w ramach rezydencji zaprosiliśmy:

  • Victorię Myronyuk, projekt „Stypa”
  • Darię Poluninę i Weronikę Marię Kuśmider, projekt „i Pauza”
  • Maję Miro i Ninę Batovską, projekt „Cichy, delikatny performans, w którym Maja gra, Nina mówi, a Lili świetnie sobie radzi” – zmiana tytułu z „Vona/Ona”
  • Katarzynę Żeglicką i Joannę Piwowar-Antosiewicz, projekt „Ustawka w brokacie”
  • Rimmę Tyshkevych i Anastasiię Ivasovą/Ewę Kaczmarek, projekt „Genesis”
  • Marię Bitkę, projekt „Rozpuszczanie” – zmiana tytułu
  • Patrycję Kowańską, projekt „Furor”

Przegląd inspirowany esejem „Szczeliny istnienia” Jolanty Brach-Czainy – skoncentrowany wokół tematów: wolności, kobiety, Ukrainy – pokazuje, że eksplorowanie obrzeży i granic pozostaje wciąż aktualne.

Kobiety formatuje kostium, ustawa, a nawet mit stworzenia świata. Są socjalizowane do roli, która nie zawsze do nich pasuje. Ich głos, żeby przełamać ciszę, potrzebuje innej przestrzeni, szczeliny. Od doświadczenia chronicznego bólu, po poszukiwanie własnej tożsamości i przestrzeni wolności w miejscach dotkniętych przez wojnę. „Szczeliny. Kobiety w sztukach performatywnych 2023” to przegląd wydarzeń łączących w sobie różne wrażliwości i sposoby ekspresji. Próba odpowiedzenia na pytania: co znaczy być osobą z nadwagą, niepełnosprawnością, z doświadczeniem migracji, osobą na granicy? To próba znalezienia formy w obszarze teatru, performansu rozumianego również jako body art, instalacji, fotografii, filmu i muzyki.

Poza pokazami pracy rezydentek w programie „Szczelin 2023”:

  • „Stabat Mater” koncert Natalii Polovynki
  • Warsztat jednej pieśni Natalii Polovynki
  • „Kairos” performans, instalacja Moniki Wachowicz i Jarosława Freta
  • „Syndrom Hamleta” pokaz filmu i spotkanie online z reżyserką Elwirą Niewierą
  • „Psychosis” Grupy Bliadski Circus Queebaret w reż. Rozy Sarkisian – spektakl odwołany z przyczyn niezależnych
  • „Granica” performans Antoniny Romanowej
  • „Czuję do ciebie miętę” Niny Batovskiej i Kateryny Vasiukovej

Wydarzenia

Stypa

Stypa

Kolacja performatywna Viktorii Myroniuk
czw.–pt. 30.03 – 1.04.2023, 15.00

Stabat Mater

Stabat Mater

Koncert Natalii Polovynki
czw. 30.03.2023, 18.00

Warsztat jednej pieśni

Warsztat jednej pieśni

Warsztat Natalii Polovynki
pt. 31.03.2023, 17.00
Zapisy do 28 marca 2023

i Pauza

i Pauza

Sytuacja performatywna Darii Poluniny i Weroniki Marii Kuśmider
pt. 31.03.2023, 17.00

Kairos/καιρός

Kairos/καιρός

Performans/instalacja Moniki Wachowicz i Jarosława Freta w ramach projektu „Szczeliny 2023”
pt. 31.03.2023, 20.00

Syndrom Hamleta

Syndrom Hamleta

sob. 1.04.2023, 20.00 – zmiana godziny
Pokaz filmu dokumentalnego w reż. Elwiry Niewiery

Ustawka w brokacie

Ustawka w brokacie

Performans Katarzyny Żeglickiej i Joanny Piwowar-Antosiewicz
sob. 1.04.2023, 17.30

Furor

Furor

Performans Patrycji Kowańskiej
sob. 1.04.2023, 19.00

Rozpuszczanie

Rozpuszczanie

Performans Marii Bitki
niedz. 2.04.2023, 16.00

Genesis

Genesis

Performans Rimmy Tyshkevych, Anastasii Ivasovy i Ewy Kaczmarek
niedz. 2.04.2023, 17.30

Granica

Granica

Performans Antoniny Romanovej
niedz. 2.04.2023, 19.00

Czuję do ciebie miętę

Czuję do ciebie miętę

Spektakl Niny Batovskiej i Kateryny Vasiukovej
niedz. 2.04.2023, 20.00

Fot. Jakub Kabus

Monika Wachowicz jest aktorką, pedagożką, prowadzi autorskie Studio Ciała i Emocji w Katowicach: www.wachowicz.studio. Ukończyła filozofię na Uniwersytecie Śląskim na Wydziale Nauk Społecznych. Od 2021 współpracuje z Jarosławem Fretem, twórcą Teatru ZAR. Od czerwca 2021 pracuje w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, jest kuratorką projektu „Szczeliny. Kobiety w sztukach performatywnych”. Od października 2021 współpracuje z Akademią Sztuk Teatralnych – filią we Wrocławiu. Prowadzi obecnie zajęcia aktorskie dla studentów I i II  roku Ciało w przestrzeni scenicznej oraz Plastyka ruchu scenicznego. Od 2019 jest prezeską Fundacji Sztuka dla Życia im. Marty Paradeckiej. Więcej informacji: sztukadlazycia.pl.

Od 2004 r. jest związana z Teatrem A Part w Katowicach, którego dyrektorem i reżyserem jest Marcin Herich. Tam też otworzyła ścieżkę pracy nad projektami solowymi tj: „Klepsydra”, „Szkice o Ofelii”, „Przejrzystość pustki” oraz „Przepaść głębi”. Jak mówi artystka „Każdy z tych projektów wynikał z potrzeby wypowiedzenia się, otwarcia na delikatne struny mojej wyobraźni i świata w którym żyję/żyłam. Ten rodzaj współpracy szalenie cenię, rodzi się wtedy wyjątkowy dialog z reżyserem, co daje możliwość intymnego spotkania z widzem”. Ich wspólne monodramy zostały zaprezentowane na wielu festiwalach i w ważnych punktach artystycznych na całym świecie.
Od 2007 r. bierze udział w produkcji i organizacji Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Sztuk Performatywnych A PART w Katowicach oraz prowadzi Studio Aktorskie A PART przy Teatrze (2016-2023). Więcej informacji: apart.art.pl.
Jest absolwentką Lart Studio w Krakowie – wydział aktorski (2003-04). W 2010 uzyskała dyplom dla aktora dramatu wydany przez Związek Artystów Scen Polskich w Warszawie.
2011 ukończyła Kurs Pedagogiczny dla Instruktorów ARA organizowany przez Regionalny Instytut Kultury w Katowicach. W 2011 otrzymała Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stypendium Marszałka Województwa Śląskiego w dziedzinie kultury (2011, 2014, 2020). Koordynowała międzynarodowy projekt „Ostatnie Dni Ludzkości” w Katowicach podczas Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Performatywnych A Part – Local Project Manager (2019). W 2020 ukończyła kurs „Ewolucja w kulturze”, Emocje: Ujęcie Interdyscyplinarne w Wydziale Antropologii w Copernicus College w Krakowie oraz kurs „Historia sztuki w praktyce” organizowanego przez Galerie Sztuki Współczesnej w Opolu. Od 2020 roku gra gościnie z Teatrem Biuro Podróży z Poznania w spektaklu „Carmen Funebre”.
W 2021 latem wspólnie z Jarosławem Fretem przygotowała seans teatralny „Szeol / שאול”. Premiera odbyła się w grudniu 2021 w Sali Laboratorium w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu oraz w Teatrze Śląskim w Katowicach.
W 2020 przygotowała performans/instalację „Okruchy” (instalacja, scenariusz, reżyseria, ruch sceniczny, kostium, tekst oraz wykonanie) prezentowany w Galerii Teatru Korez w Katowicach. Podczas performansu w 2021 odbyła się wystawa zdjęć Artura Turka ze spektaklu V również w jej reżyserii. Wiosną 2021 zaprosiła do współpracy przy Okruchach Jarosława Freta. Ich podróż z tym projektem trwa. W 2019 przygotowała wspólnie z Artim Grabowskim projekt solowy „W Zawieszeniu” w reżyserii Artiego.
W 2017 została zaproszona do projektu fotograficznego Joanny Nowickiej, efektem była wystawa zdjęć „Cząstki” prezentowana w Galerii Teatru Korez w Katowicach podczas 23. Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Performatywnych A Part. W 2021 artystki wróciły do pracy nad cyklem w Brzezince, leśnej bazie Instytutu Grotowskiego, powstało kilka nowych obrazów w czego efektem była wystawa w Piekarni w ramach cyklu „Szczeliny. Kobiety w sztukach performatywnych” we Wrocławiu. W 2022 roku Joanna Nowicka zaprosiła Wachowicz do następnego projektu „Piękni ludzie”. Wystawa fotografii odbyła się w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie. W 2015 zrealizowała wspólnie z siostrą Małgorzatą Wachowicz wieczór poetycki, instalacje „Ciało”, rok później była autorką scenariusza, choreografii, kostiumu oraz reżyserii swojego projektu solowego „V”.
W latach 1998–2002 związana była z będzińskim Teatrem Treści Przenośnych, w 2004 r. występowała w spektaklach katowickiego Teatru Cogitatur. W ramach działalności w Teatrze A PART współpracowała jako aktorka także z Gliwickim Teatrem Muzycznym i Teatrem Lalek Banialuka w Bielsku-Białej (przedstawienie „Tsunami”), teatrem Cantabile 2 w Vordingborg w Danii i Theaterlabor Bielefeld z Niemiec (spektakl „Labirynt Wenus”, „Haiku” „Kunstlerspiele” oraz „W dżungli historii. Variete”), Teatrem Amareya (spektakl „Cztery”), oraz koprodukcji z Theaterlabor Bielefeld z Niemiec i Leith Theatre w Edynburgu w Szkocji (spektakl „The Last Days of Mankind” („Ostatnie dni ludzkości”).
W 2009 r. założyła wraz z dwoma aktorkami, Karoliną Pietrzykowska z Krakowa i Ewą Balzer z Berlina Kobiecą Grupę Teatralną KoME. W ramach tej współpracy podczas kilkumiesięcznej rezydencji w teatrze Cantabile 2 w Danii powstał międzynarodowy projekt „DNA”, który uzyskał wsparcie finansowe z Ministerstwa Kultury Danii (program „Diva” – „W kierunku doświadczenia teatru międzykulturowego i autobiograficznego”).
W 2022 jesienią zrealizowała performans/instalację „Kairos” (gr. καιρός), do współpracy zaprosiła m.in Jarosława Freta oraz fotografkę Joannę Nowicką. Premiera odbyła się w grudnia 2022 w Katowicach w Teatrze Ateneum oraz we Wrocław w Instytucie Grotowskiego (Sala Teatru Laboratorium).

Więcej informacji:
www.wachowicz.studio 
www.apart.art.pl
www.sztukadlazycia.pl

Duchy i dusze ukryte w szczelinach

Każda z żyjących istot ma swoje miejsce/pole, w którym zamieszkuje. Przywołując „zamieszkiwanie” mam w istocie na myśli Działanie, a więc nie tylko bycie w świecie, bycie jego częścią, punktem wraz z przynależnym mu przemieszczaniem się czy reagowaniem na to, co przychodzi z zewnątrz, spoza własnego pola, lecz twórcze Zmienianie Świata, wymyślanie go za każdym razem na nowo. Nie jesteśmy czymkolwiek skończonym, wręcz przeciwnie – w naszym biologicznym determinizmie pozostajemy wciąż przecież czystą kartką, księgą otwartą. To, co różni nas od zwierząt, to istnienie w świecie, które możemy zmieniać, komponować. Dla Zamieszkiwania/Działania w określonym Miejscu potrzebujemy otwartości na tworzenie, gdzie inspiracją może być sam świat i wszystko, co w nim istnieje, rodzi się, oddycha i umiera. Aby tak się stało, potrzeba nam wracać do źródła – do pierwszego doświadczania siebie-świata. Momentu, kiedy Zamieszkiwaliśmy w naszym Dzieciństwie. Będąc dzieckiem, mieliśmy tę cudowną naturalność w tworzeniu bezpiecznej krainy, odrywaliśmy się od rzeczywistości, aby przez chwilkę żyć w świecie bezpieczeństwa, miłości i tam o zmierzchu nie baliśmy się zasiadać do stołu z przodkami i duchami. Mogliśmy tańczyć w deszczu. Tam szukaliśmy emocji, uczuć, których być może w codziennym życiu nam brakowało. Otaczaliśmy się tymi, które/którzy śpiewając nam na dobranoc o wolności, kołysali w ramionach nasze drobne ciała.

Wracam, do pola, miejsca/ziemi, ponieważ chcę uchylić szczelinę „zamieszkiwania”, która wiąże się z Wolnością. Każde nasze działanie jest nią nacechowane. Pójdę za głosem egzystencjalisty Jeana-Paula Sartre’a: „człowiek nie jest tym, czym jest i zarazem jest tym, czym nie jest”. Wracam do początku: nie jesteśmy zdefiniowani do końca ani zaprogramowani! Nie jesteśmy tym, przez co siebie nazywamy: poprzez zawód, religie czy narodowość. Jesteśmy zawsze i tylko Tym, Czym Się Stajemy albo czym pragniemy się stać, przecież dana jest nam zdolność do nieustannego wykraczania poza samych siebie. W każdym momencie życia możemy zmienić kierunek naszej drogi, stać się kimś Innym albo pozostać „takim samym Innym”, jakim jesteśmy, ponieważ „tak chcemy”. Pojawia się wtedy podstępna odsłona wyboru: poddajemy się, wybieramy „brak wyboru” usprawiedliwiony brakiem sił, aby cokolwiek zmienić. Lęk przed zmianą paraliżuje nas, boimy się odpowiedzialności i decydujemy się pozostać w miejscu niczym nie wypełnionym albo wypełnionym „przelanym”. Ze strachu kolejny dzień po dniu wbijamy stopy w ziemię, nie robiąc już nic, stajemy się zjawami samych siebie, przeźroczyści.

Wolność nie dotyczy tylko tego, co chcemy albo czego nie chcemy uczynić. Nie ogranicza się tylko do wyboru, ale jest czymś więcej – jest „byciem z innym/innymi”. Wolność spotkania z drugim człowiekiem, a więc „bycie ku”. Może to jest najtrudniejsze i najpiękniejsze zarazem w Wolności: relacja z Innym. Co może się wydarzyć, kiedy naprzeciw siebie stoją dwie Wolności: czy rodzi się wtedy nowa przestrzeń tak, aby jeden ze światów przeszedł totalną zmianę ku zrozumieniu Siebie i Innego? Drążę tę Szczelinę Wolności, bo podskórnie czuję, że ma ona w sobie ogromną siłę – pulsuje jak serce nowonarodzonego dziecka, jak tętno w miłości, którego nie można kontrolować: ktoś, kto odważy się to zrobić, niech spłonie na wieki albo niech dosięgnie go ręka Charona. Szczelina Wolności jest dla mnie oddechem, sensem, dłonią, za którą chcę podążać. Gdy padnie na nią cień, będę tupać nogami, aby odsłonić widmo, będę warczeć jak suka chroniąca swoje małe, będę budować dla niej okręty, niech przemierza oceany, będę tkać wolność. Jestem jedwabnikiem wolności, nikomu jej nie oddam, nikomu jej nie poskąpię!

„Szczeliny. Kobiety w sztukach performatywnych” otwierają światy zwykłe, codzienne, które zagrożone są obecnością cienia; czegoś, co może je zasłonić, doprowadzić do tego, że zanika Życie. Szczeliny otwierają światy zamieszkane przez duchy-przodków, ponieważ wciąż żyjemy w ich ciałach tak samo, jak nasi przodkowie żyją w naszych. Swoim Działaniem/ Zamieszkiwaniem Kobiety/Artystki wybiegają w przód… boso, nagie z odwróconą na drugą stronę skórą, napinają struny życia dotykając duszy – tajemnicy istnienia. Znają smak krwi, jej początku i końca. Szukają miejsca dla centrum istnienia, bez którego nasze życie staje się tylko pustym, wysuszonym naczyniem. Wracając do codzienności, wiedzą że ta „zwykłość” potrzebuje wielkości, która ukrywa się właśnie w duszy. Tracąc dusze tracimy poczucie bezpieczeństwa, bez którego świat runie w przepaść; z nieba zsunie się popiół, nikt już nie usłyszy trzepotu skrzydeł.

One, Kobiety/Artystki/ odsłaniają szczelinową kurtynę Wolności, za którą słyszymy o snach o miłości, przemocy i wojnie; o tym co spowite mgłą, o krainie, gdzie wszystko jest nieskończone. Wszyscy nosimy swoje wojny, swoją wolność, duchy przodków i wierzę, że dobrze jest zatrzymać się i spojrzeć w to, co zacienione.

Niech Duchy i dusze ukryte w szczelinach wydobędzie z mroku poświata kończącą wiersz „Miłość od pierwszego wejrzenia” Wisławy Szymborskiej: „Każdy przecież początek to tylko ciąg dalszy, a księga zdarzeń zawsze otwarta w połowie”.

Monika Wachowicz

Bilety: 20 PLN

Karnet: 110 PLN nie obejmuje wydarzeń:

  • „Stypa”, Victorii Myronyuk (bilety 20 PLN)
  • „Granica”, Antonina Romanova (bezpłatne wejściówki)
  • „Syndrom Hamleta”, pokaz filmu i spotkanie (bezpłatne wejściówki)
  • Warsztaty jednej pieśni, Natalia Polovynka (zapisy)

Czwartek 30.03.2023
„Stypa”, pokaz pracy Victorii Myronyuk
📍 MiserArt
🕐 15.00
„Stabat Mater”, koncert Natalii Polovynky
📍 Synagoga pod Białym Bocianem
🕐 18.00
Piątek 31.03.2023
„Stypa”, pokaz pracy Victorii Myronyuk
📍 MiserArt
🕐 15.00
Warsztat jednej pieśni Natalii Polovynky
📍 Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena
🕐 17.00
„i Pauza”, pokaz pracy Darii Poluniny i Weroniki Marii Kuśmider
📍 Instytut Grotowskiego, Studio Na Grobli
🕐 17.00
„Vona/ONA czyli cichy, delikatny performans, w którym Maja gra, Nina mówi, a Lili świetnie sobie radzi”, pokaz pracy Mai Miro i Niny Batovskiej
📍 Instytut Grotowskiego, Sala Teatru Laboratorium
🕐 19.00
„Kairos”, performans Moniki Wachowicz i Jarosława Freta
📍 Instytut Grotowskiego, Piekarnia Centrum Sztuk Performatywnych
🕐 20.00
Sobota 1.04.2023
„Stypa”, pokaz pracy Victorii Myronyuk
📍 MiserArt
🕐 15.00
„Syndrom Hamleta”, pokaz filmu i spotkanie z reżyserką Elwirą Niewierą – ZMIANA GODZINY – z 15.00 na 20.00
📍 Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena
🕐 20.00
„Ustawka w brokacie”, pokaz pracy Katarzyny Żeglickiej i Joanny Piwowar-Antosiewicz, tłumaczony na polski język migowy
📍 Instytut Grotowskiego, Studio Na Grobli
🕐 17.30
„Furor”, pokaz pracy Patrycji Kowańskiej
📍 Instytut Grotowskiego, Sala Teatru Laboratorium
🕐 19.00
„Psychosis”, spektakl Grupy Bliadski Circus Queebaret w reż. Rozy Sarkisian – ODWOŁANY z przyczyn niezależnych
📍 Instytut Grotowskiego, Piekarnia Centrum Sztuk Performatywnych
🕐 20.00
Niedziela 2.04.2023
„Rozpuszczanie” – zmiana tytułu, pokaz pracy Marii Bitki
📍 Instytut Grotowskiego, Studio Na Grobli
🕐 16.00
„Genesis”, pokaz pracy Rimmy Tyshkevych, Anastasii Ivasovej i Ewy Kaczmarek
📍 Instytut Grotowskiego, Studio Na Grobli
🕐 17.30
„Granica”, pokaz pracy Antoniny Romanovej, tłumaczony na polski język migowy
📍 Instytut Grotowskiego, Sala Teatru Laboratorium
🕐 19.00
„Czuję do ciebie miętę”, spektakl Niny Batovski i Kateryny Vasiukovej
📍 Instytut Grotowskiego, Piekarnia Centrum Sztuk Performatywnych
🕐 20.00

szczeliny23_logo